ამ ბოლოს „გირჩის“ პარტიამ საქართველოს პარლამენტს საკანონმდებლო ცვლილების პროექტი წარუდგინა, რომელიც საარჩევნო სიების ფორმირებაში გენდერული კვოტების გაუქმებას ისახავს მიზნად. შედეგად, პარლამენტმა გენდერული კვოტები გააუქმა. როგორ იმოქმედებს ეს ფაქტორი მომავალ საპარლამენტო არჩევნებზე პროპორციულ სიებში ქალების შეყვანაზე, ჯერჯერობით უცნობია.
საქართველოს დამოუკიდებლობის მთელი პერიოდის განმავლობაში ქვეყნის პარლამენტში სომხებით დასახლებული ჯავახეთიდან არც ერთი ქალი წარმომადგენელი არ ყოფილა. გენდერული კვოტების შემოღებამ ამ სიტუაციის შეცვლის იმედი მისცა არა მხოლოდ რეგიონებში, სადაც კომპაქტურად ცხოვრობენ ეთნიკური უმცირესობები, არამედ მთელ საქართველოში.
პოლიტიკა ჯერ კიდევ მამაკაცების პრეროგატივად რჩება. გენდერული კვოტების გაუქმების მოთხოვნით საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წელს „გირჩის“ პარტიამ მიმართა, რომლის მთავარი ფიგურაც მამაკაცია, რამაც პრაქტიკულად აიძულა პოლიტიკური პარტიები სიებში ქალები შეეყვანათ. საკონსტიტუციო სასამართლომ გირჩის სარჩელი არ დააკმაყოფილა. მაგრამ უკვე ამ საარჩევნო წელს პარლამენტმა კვოტები გააუქმა.
პარტია „გირჩი“ ქალების პოლიტიკაში გაშვების სურვილის არარსებობას იმით ამართლებდა, რომ გენდერული კვოტები „ლოგიკურ შინაარსს მოკლებულია“ და ეწინააღმდეგება სამართლებრივ ნორმებს. რომ ისინი თითქოს ხელს უშლიან პარტიებს თავიანთი მიზნების მიღწევაში და არანაირად არ უწყობენ ხელს ქალთა უფლებების გაფართოებას.
საქართველოში არჩევნები მიმდინარე წლის ოქტომბრის ბოლოს არის მოსალოდნელი. ქალების უფლებების დამცავი ორგანიზაციები დასკვნების გასაკეთებლად საბოლოო სიებს ელოდებიან. ამჟამინდელ პარლამენტში 150 დეპუტატია 112 კაცი და სულ რაღაც 27 ქალი.
„პოლიტიკურ პარტიებს ჯერ კიდევ აქვთ დრო სიების გასაგზავნად. მათ ჯერჯერობით პარტიები დაარეგისტრირეს, თუმცა სიის გასაგზავნად არჩევნებამდე 13 დღით ადრე შეუძლიათ. ამის შემდეგ შეგვიძლია გადავხედოთ სიებს და შევაფასოთ ქალები საკმარისად არიან თუ არა იქ წარმოდგენილი. ბოლო პერიოდში პარლამენტში გენდერული კვოტები გაუქმდა. აღარ იქნება გენდერული კვოტები, არ იქნება ქალების სიებში შეყვანა აუცილებელი. ვნახოთ, რა გავლენას მოახდენს ეს სიებზე, ჯერ არ ვიცით. საინტერესო იქნება“, – ამბობს ნინო დოლიძე, არასამთავრობო ორგანიზაცია ISFED-ის აღმასრულებელი დირექტორი.
2018 წელს პარლამენტმა გენდერული კვოტების შესახებ კანონპროექტი უარყო. მოგვიანებით, 2020 წელს, პარლამენტმა საარჩევნო ცვლილებები მიიღო, რომლითაც 25%-იანი გენდერული კვოტები შემოიღეს. 2023 წლის თებერვალში საქართველოს პარლამენტმა პროპორციულ პარტიულ სიებში სავალდებულო გენდერული კვოტების მოქმედების ვადა 2032 წლამდე გაახანგრძლივა. ამასთან, დაზუსტდა, რომ 2024 წლის 26 ოქტომბერს და შემდგომ, 2028 წლამდე საპარლამენტო არჩევნების ჩასატარებლად, ყოველ ოთხ პარტიულ სიაში უნდა იყოს მინიმუმ ერთი ქალი (სხვა სქესის კანდიდატი). 2024 წელს კი იმავე პარლამენტმა გენდერული კვოტები გააუქმა.
გენდერული კვოტები პარლამენტში — მექანიზმები, რომლებიც ქალებისა და მამაკაცების საკანონმდებლო ორგანოებში წარმომადგენლობას უზრუნველყოფს. კვოტების მთავარი მიზანი გენდერული უთანასწორობის აღმოფხვრა და პოლიტიკაში ქალთა მონაწილეობის გაზრდაა. კვოტების დადებითი ეფექტი ქალთა წარმომადგენლობის გაზრდას, აზრთა მრავალფეროვნებას პოლიტიკაში და გადაწყვეტილების მიღების ხარისხის გაუმჯობესებას მოიცავს. თუმცა, არის კრიტიკაც იმის თაობაზე, რომ კვოტებმა შეიძლება კვალიფიკაციის გათვალისწინების გარეშე „კვოტირება“ გამოიწვიოს. სხვადასხვა ქვეყანა კვოტებს განსხვავებულად იყენებს და მათი ეფექტურობა შეიძლება განსხვავდებოდეს. კვოტების წარმატებული გამოყენების მაგალითები შეიმჩნევა სკანდინავიის ქვეყნებში, სადაც გენდერული თანასწორობა პოლიტიკაში მიღწეულია ძირითადად ამგვარი ზომების წყალობით.
