„ბედნიერ“ ქართულ საზოგადოებას, რომელმაც ცოტა ხნის წინ მიიღო ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი, შეშფოთების ახალი მიზეზი აქვს, რისი მიზეზიც „უცხოური გავლენის კანონის“ ხელახალი შემოღებაა, რომელმაც უკმაყოფილება გასულ, პირველ ჯერზე გამოიწვია. JNEWS-მა ექსპერტების მეშვეობით შეეცადა გაერკვია მმართველი პარტიის ამ ნაბიჯის მიზეზები და რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ქვეყანას.
2023 წლის თებერვალსა და მარტში საქართველოს პარლამენტის საპარლამენტო უმრავლესობის წევრებმა გარე გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ ორი კანონპროექტის ინიცირება და განხილვა მოახდინეს, რომელთაგან ერთი პირველი მოსმენის დროს 7 მარტს მიიღეს.
შევეცდებით მოკლედ წარმოვადგინოთ რას ითვალისწინებს კანონი, აღსანიშნავია, რომ კანონი ყველა არასამეწარმეო იურიდიულ პირს, მათ შორის საზოგადოებრივ ორგანიზაციებსა და მედიას, რომლებიც თავიანთი წლიური შემოსავლის 20%-ზე მეტს უცხოური წყაროებიდან იღებენ, უცხოელი აგენტების რეესტრში დარეგისტრირებას ავალდებულებს. კონტროლის მაღალი რისკის გარდა, ბუღალტრული აღრიცხვის თავიდან აცილების და პროექტით გათვალისწინებული მოთხოვნების დარღვევის შემთხვევაში, პროექტი ითვალისწინებს მკაცრ ფინანსურ სანქციებს.
კანონპროექტი მწვავედ გააკრიტიკეს საქართველოს დასავლელმა პარტნიორებმა, როგორც პოტენციური საფრთხე ქართული დემოკრატიისთვის, სიტყვის თავისუფლებისა და საქართველოს ევროატლანტიკური მომავლისთვის, საზოგადოების აღშფოთებამაც არ დააყოვნა. ქართულმა სამოქალაქო საზოგადოებამ და საერთაშორისო პარტნიორებმა კანონპროექტს „რუსული კანონი“ უწოდეს.
ხელისუფლების ამ ინიციატივას ხალხი პროტესტის უზარმაზარი ტალღით შეხვდა, რასაც შემდგომ დაუმორჩილებლობა და შეტაკებები მოჰყვა. შედეგად, რუსთაველის გამზირზე გამართული საპროტესტო აქციების შემდეგ, რომლის დროსაც ხელისუფლება ძალის გამოყენებით დაშლის მიზნით, მმართველმა გუნდმა პირველი მოსმენით მიღებული კანონპროექტი მეორე მოსმენის დროს უარყო.
დღეს შემდეგი სურათი გვაქვს: კანონის გაუქმებიდან 1 წლის შემდეგ, 2024 წლის 3 აპრილს, საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერმა მამუკა მდინარაძემ იგივე კანონპროექტის ხელახალი ინიცირება გამოაცხადა.
მმართველი პარტია საპარლამენტო განხილვაზე წარადგენს „კანონს საგარეო გავლენის შესახებ“ იგივე ტექსტით და ერთადერთი ცვლილებით: ტერმინი „აგენტი“ შეიცვალა განმარტებით „უცხო სახელმწიფოს ინტერესების მატარებელი ორგანიზაცია“.
ხელისუფლების საქციელის მსგავსად, საზოგადოების რეაქცია დღესაც არ შეცვლილა: ორივე მხარე ერთმანეთს საკუთარი ინტერესების გატარებაში ადანაშაულებს.
ამის შესახებ JNEWS-ი ესაუბრა საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო კვლევების ფონდის (რონდელი ფონდის) უფროს მკვლევარს, დიდ ბრიტანეთში საქართველოს ყოფილ ელჩს, გიორგი ბადრიძეს. მას მიაჩნია, რომ ამ კანონის განახლება პირდაპირ ეწინააღმდეგება საქართველოს გზას ევროკავშირისკენ.
ჩვენს კითხვაზე, რამდენად მოსალოდნელი და ლოგიკურია მმართველი პარტიის მიერ კანდიდატის სტატუსის მიღების შემდეგ ასეთი განცხადებების გაკეთება, მან გვიპასუხა:
„ამ კანონის ინიცირება ხელს შეუშლის გაწევრიანების მოლაპარაკებების დაწყებას და შეიძლება გამოიწვიოს ევროკავშირის მიერ კანდიდატის სტატუსის გაუქმება. ჩვენი მთავრობის განცხადებებისა და განზრახვების საპასუხოდ, განცხადებები გააკეთეს ევროკავშირმა, ევროკავშირის ცალკეულმა წევრმა ქვეყნებმა, მათი პარლამენტების წარმომადგენლებმა, ასევე აშშ-ს მთავრობამ და ნატოს გენერალურმა მდივანმა. და ამ განცხადებებში პირდაპირ ნათქვამია, რომ ამ კანონის მიღება ეწინააღმდეგება საქართველოს შესაძლებლობებს დაუახლოვდეს არა მხოლოდ ევროკავშირს, არამედ ნატოს.
ექსპერტი მიიჩნევს, რომ ამ ნაბიჯის ლოგიკა იმაში მდგომარეობს, რომ ამ ხელისუფლებას არსებითად არასდროს სურდა ევროკავშირთან დაახლოება, რომელსაც სჭირდება დემოკრატიული რეფორმები, დამოუკიდებელი სასამართლო, თავისუფალი არჩევნები…
ევროკავშირმა საქართველოს კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა და ელოდა, რომ მთავრობა წინაპირობებს შეასრულებდა, მაგრამ ამის ნაცვლად მთავრობამ წამოიწყო დემოკრატიულად წარუმატებელი კანონპროექტი.
„მთავრობა ცდილობს კანონის მიღებას, რადგან ისინი განიხილავენ სამოქალაქო საზოგადოებას, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, როგორც საფრთხეს მათი მიზნის ნებისმიერი საშუალებით შესანარჩუნებლად, მათ შორის ვალდებულებების შეუსრულებლობა, ამიტომ მათ სურთ, რომ ნებისმიერი კრიტიკა, რომელიც მოდის არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან, აღიკვეთოს ან დაასახელონ როგორც ორგანიზაცია, რომელიც სხვა ქვეყნის ინტერესებში მოქმედებს, ან უცხოური აგენტი“, – კომენტარს აკეთებს ექსპერტი.
ბევრი კითხვიდან ყველაზე საინტერესო, ალბათ, რჩება შემდეგი კითხვა – რა აიძულებს „ქართულ ოცნებას“ ამ საარჩევნო ეტაპზე მსგავი განცხადებების გაკეთებას, და ეს ის შემთხვევაა, როცა შარშან მას ფართომასშტაბიანი პროტესტი და საზოგადოების უარყოფითი განწყობები მოჰყვა.
ბადრიძე აღნიშნავს, რომ ძნელი სათქმელია, რა არის მთავარი მიზეზი, თუმცა, მისი თქმით, არის ვარაუდი, რომ ამ კანონზე დისკუსია სწორედ რუსეთის დაჟინებული მოთხოვნით განახლდა.
მას მიაჩნია, რომ საქართველოს ყველა მოქალაქე, რომელიც საკუთარ მომავალს უფრო უსაფრთხო, თავისუფალ და აყვავებულ ქვეყანაში ხედავს, უნდა შეებრძოლოს მსგავს მოვლენებს.
