ხშირად, როდესაც ამინდი იცვლება, ადამიანების განწყობაც იცვლება, მაგრამ ყველას არ შეუძლია გაარკვიოს რა ხდება მათ თავს. განწყობის ცვლილებები შესაძლოა უფრო მეტად დაკავშირებული იყოს სეზონურ დეპრესიასთან, რომლის სიმპტომებსა და ხსნარებზე ვისაუბრეთ კონსულტანტ-ფსიქოლოგ ჰასმიკ კეიანს.
სეზონური დეპრესია ან სეზონური ემოციური აშლილობა დაკავშირებულია სეზონურ ცვლილებებთან. ის უფრო ხშირია ისეთ ადგილებში, სადაც ზამთარში დღიური საათები უფრო მოკლეა.
როგორც წესი, დეპრესიის სიმპტომები იწყება გვიან შემოდგომაზე და ზამთრის დასაწყისში და ქრება გაზაფხულზე და ზაფხულში. უფრო ნაკლებად დეპრესიის ეპიზოდები გაზაფხულზე ან ზაფხულის დასაწყისში ჩნდება.
– რატომ ჩნდება სეზონური დეპრესია?
– პრობლემა ის არის, რომ ამინდის დეპრესიის მთავარი მიზეზი შემოდგომაზე და ზამთარში მზის სინათლის კლებაა. რაც იწვევს ჩვენს ორგანიზმში სერატინის შემცირებას, ხოლო სერატინი არის ჩვენი ბედნიერების ჰორმონი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ ვერ ვხედავთ სინათლეს და სინათლის ნაკლებობა გავლენას ახდენს ჩვენზე.
ზამთარში ჩვეულებრივ ოთახში ფორთოხლის ან მანდარინის დატოვებას გვირჩევენ, რადგან ეს ხილი ყვითელია და მათი ყურება გვახარებს, ეს ინსტიქტურად ხდება, რადგან ეს ხილი მზესთან ასოცირდება. ასევე იცვლება მელატონინის დონე, განსაკუთრებით ამ პერიოდში მელატონინი მატულობს და დაძინება გვინდება. ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ საკმარისად დავიძინოთ, არც ისე ბევრი, ან პირიქით.
– როგორ გავუმკლავდეთ სეზონურ დეპრესიას?
– აუცილებელია ძილის გრაფიკის შექმნა, ჩვენს მიერ განსაზღვრულ დროს დაძინება და გაღვიძება, რათა ორგანიზმმა იგრძნოს, რომ არ არის სტრესში. როცა ადამიანი იწყებს გრაფიკიდან გადახვევას, ორგანიზმი ამას ვერ ხვდება, საჭიროა სპეციალური დროის დანიშვნა, რომ განსაზღვრულ დროს დავიძინოთ და გავიღვიძოთ. ასევე, არ შეიძლება დაძინება, გაღვიძება, ისევ დაძინება. მეორე რიგში, ნათელი ტანსაცმლის ტარება, მართალი გითხრათ, ეს ეხმარება. რეალურად ზამთარში გვიყვარს მუქი ფერის სამოსის ტარება, მაგრამ სინამდვილეში ნათელი ფერის სამოსი უნდა ავირჩიოთ, ყველაზე მარტივი გზა – ნათელი ქუდია, რომ ყველამ დაინახოს და თავი კარგად იგრძნოს, მაგრამ თუ ჩვენს ქუდს ვერ ვხედავთ, სხვა დაინახავს, სხვას დაეხმარება. ზოგადად, ჩვენ შეგვიძლია ჩავიცვათ სხვადასხვა ნათელი ფერების ტანსაცმელი.
ასევე შეგვიძლია ინტერიერთან დაკავშირებული ცვლილებების შეტანა. რატომ ვდგამთ ნაძვის ხეს, რადგან ის ძალიან კაშკაშაა, აქვს ნათელი ფერები. დეკემბრიდან ვდგამთ ნაძვის ხეს, ვანთებთ გირლანდებს, ვკიდებთ ფერად სათამაშოებს და თავს კარგად ვგრძნობთ, სახლის სილამაზე დიდ გავლენას ახდენს ადამიანზე. ადამიანებს შეუძლიათ სახლში ინტერიერის ნათელი ნივთების დადება, რათა სახლი ბევრად უფრო ნათელი გახდეს.
ასევე, მნიშვნელოვანია სპორტიც. შეიძლება ადამიანებს არ უყვართ ზამთარში აქტიური სპორტი, ამ შემთხვევაში შეუძლიან აბანოში წასვლა. ასევე ყველაზე მთავარი მგონია სიარულია, ადამიანმა დიდი დრო უნდა დაუთმოს სეირნობას.
დეპრესიის დროს ადამიანებს საერთოდ არ სურთ კომუნიკაცია გარშემომყოფებთან, თუნდაც იმ ადამიანებთან, რომლებსაც ყოველთვის შეეძლოთ მათი დახმარება და წახალისება.ამიტომ უნდა ვიაროთ და შევხვდეთ მეგობრებს. თქვენ ასევე შეგიძლიათ უყუროთ ფილმებს, მაგრამ არა სევდიანს, არამედ კომედიურს. უნდა უყუროთ ნათელ ფილმებს, ასევე საახალწლო თემატიკის ფილმებს.
– რას იტყვით კვების თაობაზე?
– დიახ, კვებაც მნიშვნელოვანია. თქვენ უნდა მიირთვათ საკვები, რომელიც შეიცავს D ვიტამინს, ომეგა 3-ს და ფოლიუმის მჟავას. მაგალითად: ინდაური, რძე, კვერცხი, ბანანი, ფინიკი, სეზამის მარცვლები და ა.შ. ასევე შეგიძლიათ გამოიყენოთ მსუბუქი თერაპია, მინიმუმ 10 წუთი გაატაროთ გარეთ მზეზე. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენმა სხეულმა იგრძნოს, რომ ჯერ კიდევ ვიღებთ მზეს.
შეხედეთ, თუკი შევადარებთ ჩვენს სხეულს მცენარეებს, მაგალითად, ყვავილებს, რომლებსაც სახლში ვზრდით, ლამაზები არიან, ყვავიან გაზაფხულზე და ზაფხულში, შემდეგ კი მოულოდნელად წყვეტენ ყვავილობას შემოდგომაზე, რადგან არ იღებენ მზის შუქს, რაც მათ სჭირდებათ, როგორც გაზაფხულზე და ზაფხულში. ასევე მცირდება დღის ხანგრძლივობა, რომლის დროსაც ისინი მზის შუქს იღებენ. ამიტომ არიან მოწყენილი, იგივე ემართება ადამიანს.
– როდის მივმართოთ სპეციალისტს, როდის უნდა ინერვიულოთ?
– არის შემთხვევები, როცა თავად ადამიანებს არ სურთ ფსიქოლოგთან კონსულტაცია, თუმცა, თუ სეზონური დეპრესიის სიმპტომები ორ კვირაზე მეტ ხანს გაგრძელდა, მაშინ საჭიროა სპეციალისტის დახმარება. მაგრამ რადგან ჩვენ ვცხოვრობთ რეგიონში, სადაც მთებიც კი ყოველთვის არ გვაძლევს მზის დანახვის საშუალებას, სეზონური დეპრესიის ხანგრძლივობა შეიძლება ცოტა ხანს გაგრძელდეს. კონკრეტულ ხანგრძლივობას ვერასდროს ვიტყვით, რადგან ისიც ინდივიდუალურია.
შეგიძლიათ მიმართოთ ექიმ-ფსიქიატრს, ფსიქოლოგს და თუ დეპრესია უფრო მსუბუქ ფორმაშია, მაშინ შეგიძლიათ ისაუბროთ, გაუზიაროთ მშობლებს, მეგობრებს, მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანი თავს კომფორტულად გრძნობდეს. იმის თქმა მინდა, რომ განკურნებადია, მართალია, დაავადება არ არის, მაგრამ განკურნებადია. ახლა ხალხი უფრო მგრძნობიარე გახდა, კორონავირუსის შემდეგ ეს ყველაფერიც დიდ გავლენას ახდენს ადამიანებზე.
სპეციალისტი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ზოგადად სეზონური დეპრესიის შემთხვევები გახშირდა, რაც ყოველთვის არასწორი ინფორმაციის გავრცელების შედეგია. იმის გამო, რომ როდესაც ადამიანი განიცდის რაიმე სიმპტომს, ისინი იწყებენ ინტერნეტში სხვადასხვა ინფორმაციის კითხვას და შეიძლება ჩათვალონ, რომ მათ აქვთ სხვადასხვა დაავადებები, რაც თვითშთაგონების შედეგად გავლენას ახდენს ადამიანზე.
