თბილისში XIV საუკუნეში აშენებული უზარმაზარი საეკლესიო კომპლექსი „ვანკი“, ცნობილი როგორც არანც-ვანკი, სამგუმბათოვანი ბაზილიკა იყო. მონასტრის ტერიტორიაზე სამშენებლო სამუშაოებისას სომხური წარწერებით მარმარილოს საფლავის ქვები აღმოაჩინეს. ამ თემასთან დაკავშრებით JNEWS-ს საზოგადო მოღვაწე და თბილისის სომხური კულტურული მემკვიდრეობის ექსპერტი ლევონ ჩიდილიანი ესაუბრა.
“ვანქ მაირ თაჩარი” განსაკუთრებული არქიტექტურული გადაწყვეტილებებით გამოირჩეოდა. ეკლესია სამგუმბათიანი იყო, რადგან ის სამმა ძმამ ააშენა. საუკუნეების განმავლობაში ეკლესია არაერთხელ გადაკეთდა.
ეკლესია, საბოლოო დანგრევამდე, მასშტაბური ალექსანდრე მანთაშიანცის ფინანსური მხარდაჭერით 1902 წელს გაარემონტეს.
ლევონ ჩიდილიანმა, თბილისის სომხური კულტურული მემკვიდრეობის საზოგადო მოღვაწემ და სპეციალისტმა JNEWS-თან ინტერვიუში განაცხადა, რომ “ვანქ მაირ ტაჩარი” არა მხოლოდ სულიერი, არამედ კულტურული ცენტრი იყო, რადგან ნერსისიანის სკოლა ნერსეს აშტარაკეცის მონასტრის კერებში დაარსდა და მხოლოდ 1824 წელს გამოეყო ეკლესიას.
მონასტრის ტერიტორიაზე ეროვნული პანთეონი მოაწყვეს და ყოვლადსომეხთა კათოლიკოსის წერილობითი ნებართვით გამოჩენილი თბილისელი სომხები და იმდროინდელი დიდი ადამიანები დაკრძალეს.
ასევე წაიკითხეთ:
თბილისში ახლახანს აღმოჩენილი სიწმინდეები ხოჯივანქში გადაასვენეს
სომხური წარწერებით მარმარილოს საფლავის ქვები თბილისში აღმოაჩინეს
საბჭოთა პერიოდის „წითელი ტერორისას“ სხვა ეკლესიებთან ერთად ვანქის კომპლექსი და პანთეონიც განადგურდა, საფლავის ქვები სამშენებლო მასალად გამოიყენებოდა, ხოლო კრამიტით ქალაქში სხვა შენობებს აგებდნენ. დღეს ვანქის კომპლექსის ტერიტორიაზე სამრეკლო და ორსართულიანი სამრევლო ნაწილია შემორჩენილი, რომელიც საცხოვრებელი კორპუსის ნაწილია. ადგილზე №104 სკოლა და სამინისტრო აშენდა, რომელიც ორ ეტაპად ააგეს: პირველი შენობა 1960-იან წლებში აშენდა, მეორე კი 1970-იან წლებში. სწორედ ამ პერიოდში აღმოაჩინეს გრაფი მიქაელ ლორის-მელიკოვის ნეშტი და საფლავის ქვა ისინი სურბ გევორგის მთავარი ეკლესიის ეზოში გადაასვენეს.
ვანქი, გარდა იმისა, რომ საგანმანათლებლო და რელიგიური ცენტრი იყო, ეროვნული პანთეონის როლსაც ითავსებდა, სადაც დაკრძალეს ალექსანდრე მანთაშიანი და მისი მეუღლე, გენერლები ჰაკობ ალხაზოვი, არშაკ ტერ-გუკასოვი, საზოგადო მოღვაწეები აბგარ ოვანასიანი, პეტროს სიმონიანი, გაბრიელ სუნდუკიანი, გრძელვადიანი თბილისის მერი ალექსანდრე მატინიანცი, ასევე სომეხთა ეპარქიის წინამძღვარი გაბრიელ აივაზოვსკი.
ფოტოები JNEWS-ს საზოგადო მოღვაწე ლევონ ჩიდილიანმა გადასცა
