როგორ და რა გარემოში ჩატარდა სომხეთის ეროვნული ასამბლეის არჩევნები, დარღვევებსა და უცნაურობაზე, ამ არჩევნების სპეციფიკასა და ბევრ სხვა თემაზე Jnews.ge-ს არასამთავრობო ორგანიზაცია “სამოქალაქო მოძრაობა – მრავალეროვანი საქართველოს” თავმჯდომარე, არნოლდ სტეფანიანი ესაუბრა.
როგორ აფასებთ სომხეთში ჩატარებულ ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნებს?
– რთული არჩევნები იყო. ერთი შეხედვით, რა თქმა უნდა, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ისინი მშვიდობიან ატმოსფეროში ჩატარდა, მიუხედავად გარკვეული დარღვევებისა. მე არ ვიტყოდი, რომ დარღვევები იყო ხშირი და მრავალრიცხოვანი და იმდენად სერიოზული, რომ ეჭვქვეშ დადგეს არჩევნების შედეგები. თუმცა, შედეგები ლოგიკაში ვერ თავსდება. მაგალითად, სოფელი შურნუხი, რომელიც დღეს ერთ-ერთი პრობლემური სოფელია და ფაქტობრივად სომხეთის აზერბაიჯანთან საზღვარზე მდებარეობს, სოფლის ნაწილი აზერბაიჯანში შევიდა და ამჟამინდელმა პრემიერ-მინისტრმა გაიმარჯვა, ნუ ეს უცნაურია. არის ასეთი ბევრი უცნაურობები.
კიდევ რა “უცნაურობები” იყო?
– უცნაურობა ჯართან, მაგალითად, როგორ მისცეს ხმა. ჯარისკაცების უმეტესობამ ხმა მისცა ფაშინიანს. ჯარში განწყობა არაცალსახაა, ამიტომ უცნაურია ის, რომ უმრავლესობამ ხმა მისცა მთავარსარდალს იმ პირობებში, როცა ქვეყანამ სამხედრო მარცხი განიცადა. ძალიან ბევრი მესიჯია.
რა დარღვევები დაფიქსირდა არჩევნებზე?
– ყველაზე მეტად საუბრობენ ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებაზე. თავად ნიკოლის და გუნდის უამრავი წევრის ინფორმაციით, ჩემთვის ძალიან ძნელი წარმოსადგენია, რომ მათ ადმინისტრაციული რესურსი გამოიყენეს – ამას პირად დონეზე ვამბობ. მიუხედავად იმისა, რომ ვამბობ, რომ უამრავი კითხვა არსებობს. მაგალითად, შურნუხთან დაკავშირებით, წინასაარჩევნო პერიოდში კანდიდატების წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის გარკვეული მცდელობები იყო. იყო რამდენიმე ქეისი, რაც ასევე ძალიან უცნაურია.
ოპოზიციის მხრიდან დარღვევები იყო?
– ოპოზიცია ოპოზიციასთან დაპირისპირებაშია. ასე ვთქვათ. დიახ, რა თქმა უნდა “მდიდარი” ოპოზიციის მხრიდან ხმების მოსყიდვის მცდელობები იყო. აშკარა შანტაჟი იყო თითქმის ყველა მხრიდან. ისინი სხვადასხვა მასშტაბით ცდილობდნენ შანტაჟის გამოყენებას. ოპოზიციის მხრიდან, ასე ვთქვათ, ფინანსური რესურსი უფრო სერიოზული იყო. იქ იყო არჩევნების პროცესის მიღების რესურსი, თუ როგორ უნდა ჩატარებულიყო არჩევნები და როგორ უნდა გაემარჯვათ. მე ვფიქრობ, რომ ამან გარკვეული დივიდენდებიც მოუტანა მათ, ვინც პარლამენტში შევიდა. ვფიქრობ, რომ ახლა სომხეთს, არც ისე ადვილი ჟამი ელის, პოლიტიკური დაპირისპირების თვალსაზრისით. ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ ეს ყველაფერი უნდა მოხდეს სამშვიდობო პროცესის ჩარჩოებში და პარლამენტის კედლებში და არა სხვა სახელმწიფო ორგანოებში.
“არამდიდარ” ოპოზიციას ჰქონდა თუ არა პარლამენტში მოხვედრის შანსი?
– აქ ერთადერთი სომხეთის ეროვნული კონგრესია, რომელიც ვერ გავიდა, როგორც მე მესმის. ეს არ არის მდიდარი ოპოზიცია, უნდა ვთქვათ. მათ არ ჰყავთ ხალხი, მსხვილი ბიზნესმენები, ადამიანები, ვისაც შეეძლო მათი დაფინანსება ისეთი რაოდენობით, როგორც სომხეთის სხვა ოპოზიციურ პარტიებს აქვთ და ამ პარტიიდან ძალიან ბევრი ნიკოლთან ერთად წავიდა. იქიდან ტვინი და აქტივისტები გადიოდნენ. ეს ოპოზიციური პარტია, მიუხედავად პირველი შეფასებისა და პირველი პრეზიდენტის უფლებამოსილებისა, საკმაოდ დასუსტებულია, მაგრამ, რაც შეეხება სხვა პოლიტიკურ პარტიებს, იმათ გარდა, ვინც გავიდა – “ბარგავაჯ” (“აყვავებული სომხეთი”). ვფიქრობ, 5-პროცენტიანი ბარიერის გადალახვის შანსი არ იყო.
რატომ მიიღო პაშინიანმა ამდენი ხმა, წაგებული ომის გათვალისწინებით?
— მე არ ვიტყოდი, რომ მას მხარდაჭერა აქვს, მე ვიტყოდი, რომ არის ძველის აღქმა. ვფიქრობ, რომ არა მათ მისცეს ხმა, არამედ წინების წინააღმდეგ გავიდნენ, ისევე, როგორც გასულ დროს. თუ განვიხილავთ, შავ-თეთრი არჩევანი იყო. იგულისხმება ძველი ხელისუფლება, რომელიც წავიდა და ყარაბაღის ომის წაგება, არ ვიტყოდი, რომ მარცხის ბრალი სწორედ მას ეკისრება. მინდა ალიევის სიტყვები მოვყვანო მაგალითად: ”ჩვენ დავამარცხეთ ჯარი, რომელიც ადრე ავაშენეთ”. ამ შემთხვევაში, ამაში არის გარკვეული ჭეშმარიტება. თუმცა, რა თქმა უნდა, მომხდარის წილი მის გამოუცდელობაშია. ძნელია გახდე პრემიერ-მინისტრი და ორი წლის განმავლობაში გაიზარდო.
რატომ წამოაყენეს ყოფილმა ლიდერებმა თავიანთი კანდიდატურა, არ გაითვალისწინეს ის ფაქტი, რომ ერთ დროს მოხდა რევოლუცია და მოსახლეობამ ისინი უარყო?
– მათ უბრალოდ შანსი მიიღეს ყარაბაღში მომხდარი მოვლენის გამო. მათ ჯერ კიდევ საკმაოდ ძლიერი გავლენა აქვთ სომხეთში. დიდი ხანია, რაც საზოგადოების სხვადასხვა ფენაში ძლიერი ქსელია და ბუნებრივია, ეს ვერ მოუტანდა შედეგს, რაც მოიტანა. პლუს ქოჩარიანი ციხეში იყო, ის პუტინის მეგობარია. სომხეთში არიან ადამიანები, რომლებიც დღემდე პუტინის გულშემატკივრები არიან. ის პუტინთან ასოცირდება.
