საქართველოში მომხადრი მოვლენების შესახებ, თუ როგორ დაიწყო ეს ყველაფერი, ასევე საპროტესტო აქციებზე მოთხოვნებსა და სხვა მრავალზე, Jnews-ს რონდელის ფონდის პოლიტოლოგი კახა გოგილაშვილი ესაუბრა.
– მიუხედავად წყლის ჭავლით, გაზის კაფსულებით დარბევის, ციხეში მოხვედრის საფრთხის, ფიზიკური ძალადობისა და სიცივისა, ბევრი ადამიანი კვლავ საპროტესტო აქციებზე გადის, რა გახდა ურყევი პროტესტის მიზეზი?
– საქართველოში მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა 26 ოქტომბერს ჩატარებული არჩევნების სამართლიანობა და ლეგიტიმაცია არ აღიარა. იყო საპროტესტო აქციები, ხალხი გამოძიებას ითხოვდა, მაგრამ ხელისუფლება დათმობაზე არ წასულა. მალავდნენ თითქმის ყველა შესაძლო მტკიცებულებას, არ აძლევდნენ შესაძლებლობას, რომ საქმე ღიად გამოეძიათ და ენახათ, იყო თუ არა რეგისტრირებული ყალბი პირები. სასამართლოებმა მიიღეს სრულიად უსამართლო გადაწყვეტილება, მათ არ აღიარეს არჩევნების ფარულობის პრობლემა, თუმცა ყველამ იცის, რომ საარჩევნო უბნების თითქმის 90%-ში, სადაც ეს მანქანები (ელექტრონული ყუთები) იყო განთავსებული, ბიულეტენები ჩანდა და მარტივი იყო იმის დადგენა, თუ ვის მისცა ხმა ადამიანმა, ან როგორც მინიმუმ, „ქართულ ოცნებას“ მისცა თუ არა ხმა. ტელევიზიით არაერთხელ ყოფილა სიუჟეტი, მათ შორის თქვენი რეგიონიდან, რამაც ცხადყო, რომ ბევრ სოფელში, სადაც ცოტა ხალხი ცხოვრობს, რატომღაც ამომრჩევლის ძალიან დიდი რაოდენობა დაფიქსირდა.
ტელევიზიით აჩვენეს კაცი, რომელმაც აღიარა, რომ ის და მისი მეგობრები ან ნაცნობები სპეციალურად გადაჰყავდათ სოფლებში, დაახლოებით 30 სოფელში მიიყვანეს, სადაც ყოველ ჯერზე სხვა ადამიანის ნაცვლად აძლევდნენ ხმებს. და ამრიგად, მხოლოდ მათ რეგიონში სულ მცირე 100 ასეთი მანქანა იყო. ის შიდა ქართლის მხარის, გორის, გორის მახლობლად მდებარე სოფლის მცხოვრები იყო.
გარდა ამისა, ჩვენ ვიცით, რომ საქართველოს პრეზიდენტმა საკონსტიტუციო სასამართლოს პარლამენტის ლეგიტიმურობის განხილვის მოთხოვნით მიმართა, ბოიკოტი გამოუცხადა ყველა პოლიტიკურ პარტიას, რომელიც უნდა შესულიყო პარლამენტში. ხოლო საკონსტიტუციო სასამართლოს ჯერ არ მიუღია საქმე განსახილველად, მაგრამ დაარეგისტრირა, პარლამენტი პრეზიდენტის მოწოდების გარეშე მაინც შეიკრიბა. მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტმა, კონსტიტუციის თანახმად, უნდა შეკრიბოს ახალი პარლამენტი, რომელიც აღიარებს მის უფლებამოსილებებს.
დაინიშნა მთავრობა, რომლის ლეგიტიმურობასაც მოსახლეობის უმეტესობა არ ცნობს იმ დარღვევების გამო, რაზეც მე ვისაუბრე. მაგრამ ეს ყველაფერი დაემატა და ბოლო წვეთი იყო 28 ნოემბრის განცხადება, როდესაც ბატონი კობახიძე გამოვიდა და თქვა, რომ ევროკავშირთან მოლაპარაკებებს 2028 წლამდე არ გახსნიან, თუნდაც ევროკავშირმა შესთავაზოს. პირველ რიგში, არ ვიცით, შესთავაზებენ თუ არა ამას ამ მთავრობას, მაგრამ მაინც, მათ წინასწარ თქვეს, რომ ევროკავშირში გაწევრიანებაზე მოლაპარაკებების დაწყებას არ აპირებენ. მერე კი რაღაც იგავ-არაკებს ყვებოდა, თითქოს ამ ყველაფერს თავად გააკეთებდნენ ევროკავშირის დახმარების გარეშე. 28-ში კი უცებ იწყებენ მოლაპარაკებებს, თითქოს მათზე არის დამოკიდებული მოლაპარაკების გახსნა. და მხოლოდ 2 წელიწადში დაასრულებენ მოლაპარაკებებს და შეუერთდებიან ევროკავშირს, შესაძლოა მოლდოვასა და უკრაინამდეც. ეს ისეთი დაცინვაა, ისეთი ცინიზმი, რომელიც არავის სმენია მგონი. ამიტომ არის, რომ მოსახლეობის უმრავლესობას, რომელსაც მშვენივრად ესმის რა ხდება, არის ის, რომ ეს პრაქტიკულად ევროკავშირში გაწევრიანებაზე უარის თქმას ნიშნავს. და ისინი აღშფოთდნენ. სწორედ აქედან დაიწყო პროტესტი.
თბილისში, ისევე როგორც სხვა დიდ ქალაქებში და ხანდახან პატარა ქალაქებში ყოველდღე იმართება საპროტესტო აქციები, ზოგი გაიფიცება, კონკრეტულად რას მოითხოვენ პროტესტის მონაწილეები?
– ამ ფონზე აუცილებელია აღვნიშნოთ ხელისუფლების მხრიდან გამოვლენილი ძალიან საშინელი სისასტიკე. ყოველდღე ისინი იშლება უზარმაზარი ძალის, მძიმედ შეიარაღებული პოლიციის დახმარებით. და არა მხოლოდ ეს, ისინი იყენებენ სპეცრაზმს, რომელიც ადამიანებს ძვლებს უმტვრევენ და უმიზეზოდ სცემენ მათ. ადამიანებს იჭერენ, ციხეში სვამენ, ართმევენ მათ ნივთებს, მობილურ ტელეფონებს, ჯვრებს, ბეჭდებს ან სხვა ოქროს ნივთებს. ეს არის ნამდვილი ძარცვა ეგრეთ წოდებული ძალოვანი სტრუქტურების მხრიდან, რომლებსაც ამისათვის მწვანე შუქი აუნთო, რა თქმა უნდა, ხელისუფლებამ. ამ ფონზე პროტესტი არ კლებულობს, ის დღითიდღე იზრდება. ხალხი კი აყენებს მოთხოვნებს უპირობოდ დაინიშნოს ახალი არჩევნები და ჩატარდეს ნეიტრალური, დამოუკიდებელი ადმინისტრაციის თანდასწრებით. «ქართული ოცნება» პრაქტიკულად აკონტროლებდა ყველაფერს, ფაქტობრივად ორგანიზება გაუკეთა ამ გაყალბებებს. რა თქმა უნდა, ერთ-ერთი მოთხოვნაა ყველა პატიმრის გათავისუფლება. იმის გამო, რომ 300-მდე ადამიანი დააკავეს, 99%-ში, შეიძლება ითქვას, უმიზეზოდ.
პრაქტიკულად, სწორედ პოლიციამ ჩაიდინა დანაშაული მათ წინააღმდეგ, ვინც დაიჭირეს. მათ იჭერენ სადღაც ძალიან შორს, მაგალითად, სახლებთან ახლოს. ხალხს აპატიმრებენ მხოლოდ იმიტომ, რომ, მაგალითად, მას ჩანთაში გაზის საწინააღმდეგო ნიღაბი ჰქონდა. ხოლო ახლა გაზის საწინააღმდეგო ნიღბის გარეშე საპროტესტო აქციაზე არავინ წავა. რადგან, მუდმივად იყენებენ ცრემლსადენ გაზს, რომელიც არა მხოლოდ ცრემლების დინებას იწვევს, არამედ სუნთქვას ბლოკავს. და ადამიანმა შეიძლება დაკარგოს ცნობიერება, ბევრი კარგავს ცნობიერებას. გონების დაკარგვის შემდეგ პოლიცია მათ ეწევა, წიხლებით ურტყამს, შემდეგ მანქანაში სვამს და 20-30 წუთის განმავლობაში მანქანებში ურტყამს. დასისხლიანებული და ნაცემი ხალხი სასამართლოში მიჰყავთ და იქ, როგორც მინიმუმ, 2000 ლარის ოდენობით ჯარიმას აკისრებენ, ხოლო ხშირ შემთხვევაში ციხეშიც სვამენ.
როგორ რეაგირებს ამაზე მსოფლიო საზოგადოება და ევროკავშირი?
– ზოგადად, ყველა რეაგირებს. ევროპარლამენტმა და ასამბლეამ რეზოლუციაც კი მიიღეს. ისე, რეზოლუცია ჯერ კიდევ 28 რიცხვამდე მიიღეს. მაგრამ ევროპარლამენტარები მუდმივად აპროტესტებენ. და ამ ფონზე სანქციები კიდევ მზადდება. უკრაინამ, მაგალითად, სანქციები დაუწესა 10-ს, მათ შორის ივანიშვილს, კობახიძეს, კალაძემ ამ სანქციების შედეგად კიევში ორი სახლი დაკარგა, საერთო ჯამში დაახლოებით 1 მილიონი დოლარი ღირებულების. სხვებს რაც შეეხება, არ ვიცი, აქვთ თუ არა უძრავი ქონება უკრაინაში, მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, უკრაინაში ვერასოდეს შევლენ. მარგალია მათ ალბათ ახლა არც აქვთ სურვილი, მაგრამ ოდესმე ეს შეიძლება მოხდეს. უკრაინა მხოლოდ დასაწყისია. ბალტიისპირეთის ქვეყნებმა განაცხადეს, რომ არ დაუშვებენ საქართველოს უშიშროების ძალებს და ხელისუფლების ბევრ წარმომადგენელს მათ ტერიტორიაზე. თუმცა, ამის გარდა, ევროკავშირი ამჟამად გარკვეულ სანქციებზე გადაწყვეტილებებს ამზადებს, და ჩვენ ჯერ არ ვიცით, რა სანქციები იქნება ან რაზე შეთანხმდებიან. შეერთებულ შტატებშიც მზადდება ახალი სანქციები.
იმოქმედებს ეს სანქციები მოსახლეობაზე, თუ კონკრეტულად ხელისუფლებას ეხება?
– მათ ასევე შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ მოსახლეობაზე. თუ, მაგალითად, შეაჩერებენ საქართველოს უვიზო რეჟიმს, რომელიც არ აკმაყოფილებს იმ პირობებს, რომლითაც უვიზო რეჟიმი მოგვცეს. უვიზო რეჟიმის გაუქმების ერთ-ერთი პირობა ადამიანის უფლებების მასიური დარღვევაა. მთლიანად კი არ გააუქმოს, არამედ შეაჩეროს. 9 თვით შეჩერება და შემდეგ შესაძლოა გაგრძელება. შესაძლებელია ისეთი ღონისძიებების გატარება, რომლებიც უშუალოდ მოსახლეობის მიმართ არ იქნება მგრძნობიარე და უფრო ზუსტად დაარტყამს. მაგალითად, ისინი ამუშავებენ ისეთ ხერხს, რომ შემოიღონ სავიზო რეჟიმი მხოლოდ საჯარო მოხელეებისთვის და პოლიტიკოსებისთვის და სხვებისთვის, ვისაც ეს ლურჯი პასპორტები, დიპლომატიური და სამსახურებრივი პასპორტები აქვს. ევროკავშირში შესვლამდე ისევ მოუწევთ ვიზების აღება და რა თქმა უნდა ვიზაზე უარს ეტყვიან. დანარჩენ მოსახლეობას შეუძლია უსაფრთხოდ გადაკვეთოს ევროკავშირის საზღვარი.
„ქართული ოცნების“ რიტორიკაში ნათქვამია, რომ საპროტესტო აქციებზე მოდის „ნაციონალური მოძრაობის კოლექტიური პარტია“ და 3-4 მსხვილი ოპოზიციური არასამთავრობო ორგანიზაცია, მართალია ეს?
– ავანგარდში უფრო მეტია ახალგაზრდები და სამოქალაქო ჯგუფები, რომლებიც არ ითვლებიან პოლიტიკოსებად. არა მხარდამჭერები, ან შესაძლოა მხარდამჭერებიც კი, მაგრამ ისინი, ყოველ შემთხვევაში, არანაირად არ იდენტიფიცირებენ პოლიტიკურ პარტიებთან. ისინი იბრძვიან სამოქალაქო უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებებისთვის. და შეიძლება ითქვას, რომ ეს არის ზოგადი სამოქალაქო მოძრაობა საქართველოში, რომელიც არ შემოიფარგლება არც ერთი პარტიული ინტერესით და არც პოლიტიკური პარტიების მხარდაჭერით. პირიქით, ახლა ეს მოძრაობა ბევრად უფრო ძლიერია, მისი ხმა გაცილებით ძლიერად ისმის. ისინი რეალურად მონაწილეობენ ამ წინააღმდეგობაში, მიდიან ციხეებში, სცემენ, მეორე დღეს ისევ რუსთაველზე და სხვა ადგილებში საპროტესტო აქციის გასაპროტესტებლად, პატიმრების გათავისუფლებისა და ჯარიმისგან გათავისუფლების მოთხოვნით ბრუნდებიან, ვინც უკანონოდ დაჯარიმდა. და მოითხოვეთ, რა თქმა უნდა, ამ ყველაფრის შედეგად არჩევნებს, ხოლო შემდეგ რეფორმებს, რათა საქართველო ნამდვილ დემოკრატიულ ქვეყნად იქცეს.
ხელისუფლება ძალადობაში ოპოზიციას ადანაშაულებს, რამდენად გამართლებულია ეს?
-ეს აბსოლუტური სისულელეა, არა მხოლოდ ტყუილი. საქმე იმაშია, რომ როდესაც “ტიტუშკები” ხალხს დაესხნენ თავს და სცემეს, პოლიცია იქვე იყო. როცა 50 კაციან ჯგუფებად დადიოდნენ, ჟურნალისტებმა დაურეკეს და პოლიციას უთხრეს, რომ ეს ტიტიშკები ნიღბიანები დადიოდნენ, აქციის მონაწილეებს იჭერდნენ და სცემდნენ, რეაგირებას სთხოვდნენ. პოლიციას ამაზე არანაირი რეაგირება არ მოუხდენია. თავდასხმისაც კი ეშინოდათ. პირველ რიგში, რისი უნდა ეშინოდეთ? აქვთ იარაღი, უფლება აქვთ გამოიყენონ თუ ვინმე თავს დაესხმება. სხვა შემთხვევაში კი გამბედაობას იჩენენ, ან ყოველი შემთხვევისთვის ასე ყვებიან, როცა იჭერენ ბანდიტებს, შეიარაღებულებს და მსგავსებს. მაგრამ ამ შემთხვევაში ტიტუშკები იყვნენ, ხელკეტებით შეიარაღებულები და არავინ შეაჩერა, საქმეც კი არავის გაუხსნია. არის გვარები, რომლებიც იდენტიფიცირებულია. თავად ხალხმა, ჟურნალისტებმა, მშვიდობიანმა მოქალაქეებმა მოახერხეს რამდენიმე მათგანის ტანსაცმლით, განსაკუთრებული თვისებებით იდენტიფიცირება. ზუსტად ვიცი, ვინ არიან, გვარები ვიცი და პრინციპში, არავინ დაიჭირეს, არაფერი გამჟღავნდა. (…) რა თქმა უნდა, ეს ხელისუფლების საქმეა, უნდათ ხალხის დაშინება, რომ ნაკლები ხალხი მივიდეს მიტინგებზე და მერე გამოაცხადონ, რომ აქციებზე დანაშაული და მსგავსი რამ ხდება, თითქოს იქ ხალხს სცემენ ან კლავენ. და კიდევ უფრო დიდი ძალის გამოყენების წინააღმდეგ, ყველაფერი მათ დააბრალეთ.
