ჟურნალისტი მარიამ სარქისიანი წერდა მთიან ყარაბაღში ბომბების და ჭურვების ქვეშ ბავშვის დაბადებაზე, ქალაქ მარტუნის დასაცავად დაღუპულ სომხებზე და თავშესაფარში ყოფნის ენით აუწერლად მძიმე პირობებზე. 44-დღიანი ომის საშინელ დღეებში მარიამი შუშის სურბ ღაზანჩეწოცის ეკლესიაში დაქორწინდა და ამ დღეებში 9 თვის ბავშვის ხელში იძულებული გახდა თავშესაფარს შეეფარებინა.
„ლოდინი, სიკვდილი და დაბადება.
სარდაფში დრო ჩერდება, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ელოდები სიახლეებს, ზარს და ასეთი ზარი არ არის.
შუადღისას, დაახლოებით 3 საათზე, როგორღაც დავუკავშირდი ჰოვიკს და მერე რამდენჯერაც არ უნდა დამერეკა, დაკავშირება ვერ მოვახერხე . რიგ რაიონებში კომუნიკაცია შეფერხდა და მოსახლეობა ნათესავებთან დაკავშირებას ვერ ახერხებდა. წყვეტილმა სატელეფონო საუბრებმა კიდევ უფრო გაამძაფრა სიტუაცია. ერთმა ახალგაზრდა ქალმა ქმრისგან არასრული ინფორმაცია მიიღო, ან არასწორად გაიგო, ან არ გაუგია, გაუგებარია, მაგრამ გონება დაკარგა.
პირველადი დახმარების მცირე კომპლექტში შეზღუდული რაოდენობით იყო წამალი და ჩვენ არ ვიცოდით პირველადი დახმარების გაწევა (კიდევ ერთი საკითხი, რომელიც განსაკუთრებით კონფლიქტის ზონაში მყოფმა უნდა იცოდეს). საათები გახანგრძლივდა, მაგრამ ახლომახლო სოფლებიდან სიახლე არ იყო. სამწუხარო ამბავი მოვიდა მარტაკერტიდან, ასევე ამარასიდან. სარდაფში ვიხეტიალე, გათენების მოლოდინში. ჩვენ მხოლოდ გარეთ შეგვეძლო საუბარი; პერიოდულ ხანძარსაწინააღმდეგოდ გამოსვლა მამაცი ნაბიჯი იყო.
არ ვიცი, რამდენჯერ დავურეკე ჩემს ქმარს და ყოველ ჯერზე ველოდი, რომ ზარს უპასუხებდა. ჩემს ქალიშვილს შევხედე, რომელსაც არაფერი ესმოდა და საშინლად მაწუხებდა იმის ფიქრი, რომ შეიძლება ვერასოდეს ენახა მამა…
უკვე ღამის 12 საათი იყო, როცა ჩანდა, რომ საბოლოოდ შეწყვიტეს ქალაქზე შეტევა, მაგრამ გარეთ ომი გაგრძელდა და თითქოს დასასრული არ ჰქონდა. ჩვენ ვიგრძენით ზემოქმედება უფრო ახლოს.
სარდაფში მყოფმა ერთმა ბიჭმა, ოვომ, რომელიც დაახლოებით 14 წლის იყო, დღისით აუხსნა, რომ როცა გრძნობ, რომ დედამიწა შენზე ჩამოვარდა, მაშინ უნდა გეშინოდეს.
ლოდინით დაღლილმა ვცადე თვალები დამეხუჭა, როცა თითქოს თავში ხმა გაისმა. ეს დასასრულია. წავედით? შუშის კარ-ფანჯრები სარდაფამდე მივიდა და მორიგი დარტყმა… აქ ვართ, ჯოჯოხეთი ჯერ არ დასრულებულა.
პირდაპირ ჩვენს სარდაფზე ჩამოვარდნილმა ჭურვის საშინელებამ ყველა გაგვაოცა. გაგვიხარდა, რომ ამჯერადაც გადაგვარჩინეთ. მაგრამ ლოდინი გრძელდება. არ ვიცი რამდენი წუთი მეძინა, მაგრამ რეალობა და ფანტაზია ერთმანეთში აირია, მომეჩვენა, რომ ნანატრი ზარი მოვიდა, მაგრამ მე მეძინა… არ დარეკა, სიზმარი იყო.
დილა რთული აღმოჩნდა, აზნაური მარტო არ იყო. მასთან ერთად იყო ნვერი, რომელიც ერთი თვის წინ დაქორწინდა და გარდაცვლილი ბიძის (რომელიც ასევე ახალდაქორწინებულობისას გარდაიცვალა) სახელი დაარქვეს. მასთან ერთად იყო ოქროსთმიანი, წვრილი აღნაგობის ვაჩაგანი, დაქვრივებული დედის ერთადერთი შვილი, რომელმაც სახლის რემონტი დაასრულა და მალე დაქორწინებას აპირებდა. მასთან ერთად იყო ბაბკენი, რომელიც მისი მეუღლის საყრდენი იყო…
მრავალი წლის განმავლობაში ქალაქში ცნობილი ტაქსის მძღოლი ნოჯიც წინა დღით დაბომბვის მსხვერპლი გახდა და ძალიან სასტიკი სიკვდილით გარდაიცვალა – მამაკაცი უბრალოდ პურის საყიდლად გავიდა.
ღამის ერთადერთი კარგი ამბავი ის იყო, რომ სარდაფში ბავშვი დაიბადა. ყველა დარწმუნებული იყო, რომ ეს ნამდვილად შანტის მეუღლის მარინას შვილი იყო. ბლოკადის 9 თვე დაემთხვა მარტუნში გადასახლებული დიასპორული სომეხი შანტისა და მისი მეუღლის მარინას მეორე შვილის მოლოდინს.
წინა 9 თვის განმავლობაში ყველაზე სამწუხარო მდგომარეობა იყო ორსული ქალების მდგომარეობა, რომლებიც არ იღებდნენ საჭირო ვიტამინებს და ახლა სარდაფში მოუწიათ მრგვალი მუცლებით ჯდომა.
ამ წყვილმა, რომელსაც ადვილად შეეძლო აშშ-ში ცხოვრება, სამშობლოდ არცახი აირჩია. ომისშემდგომ არცახს ამჯობინა, ნანგრევებში ქმნიდა სიცოცხლეს, აცოცხლებდა სამშობლოს. დღეს მათ ერთდროულად მოისმინეს ბომბის აფეთქება და ბავშვის ტირილი. დღეს არცახში გენოციდის მიერ სამშობლოს მოკლებული დასავლელი სომეხის შვილიშვილს იგივე ბედი ემუქრება, რაც მის ბაბუებს. ჩემი გამოცდილება სიტყვებად არ იქცევა.
P.S. ჰოვიკმა თითქმის ერთი დღის შემდეგ დარეკა, გაგვიმართლა…“ – წერს ჟურნალისტი მარიამ სარგსიანი.
