ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფელ კუმურდოს სასმელი წყალი დაბინძურებულია. 2500 მცხოვრებიან სოფელში დღეს მთავარი პრობლემა სასმელი წყალია. სოფლის მოსახლეობის აზრით, წყალი, რომელსაც ყოველდღიურად სვამენ, დაბინძურებულია, ხოლო შესაბამისი ორგანოები არწმუნებენ, რომ ის რეგულარულად მოწმდება და მოხმარებისთვის უსაფრთხოა.
სოფლის წყალი 1995 წლიდან სოფელ დილიფიდან მოდის. იქ ოთხი წყარო ერთიანდება ერთ წყალსაცავში, საიდანაც წყალი კუმურდოსა და ღულალისის სოფლებს მიეწოდება. სოფლის მცხოვრებლების თქმით, სოფელ დილიფის მოსახლეობამ თავდაპირველად აშენებული წყალსაცავი გამოიყენა, რომელიც ახლა შემოღობილი არ არის. დანარჩენი წყაროები ერთიანდება საერთო წყალსაცავში, საიდანაც წყალი სოფლებს ნაწილდება. უყურადღებობის გამო ცხოველები ხშირად იქიდან სვამენ წყალს, რის შედეგადაც მთავარი წყალსაცავი დაბინძურებულია.
„გაუსაძლისია იმის დანახვა, თუ რა მდგომარეობაშია წყალსაცავი. ყველა ცხოველი იქიდან სვამს წყალს. კუმურდოს გარდა, სოფელი ღულალისიც იმავე წყალს მოიხმარს,“ — ამბობს კუმურდოს მცხოვრები მერუჟან ვარდანიანი.
„ისე არ არის, რომ წყალი ახლა დაბინძურდა, 30 წელია ეს პრობლემაა, ხალხი გულგრილია, არ ადარდებთ. თუ ზოგიერთისთვის ნორმალურია ამ წყლის დალევა, ჩემთვის ნორმალური არ არის,“ — ამბობს სოფლის კიდევ ერთი მცხოვრები კარენ ვარდანიანი.
„შეგიძლიათ მოხვიდეთ სოფლის ცენტრში და თავად ნახოთ, ღირს თუ არა ამ წყლის დალევა. მარტო ჩემი თქმით ან ართქმით არ არის. ახლა ასე რომ ვილაპარაკოთ, ვიღაც იტყვის, რომ წყალი სუფთაა და საქმე არ გვაქვს, მე კი ვხედავ, რომ სუფთა არ არის, ამიტომ სპეციალისტი ჩამოვიდეს და შეაფასოს საერთო მდგომარეობა, რომ გამოსავალი მოიძებნოს,“ — ამატებს კარენი.
აღსანიშნავია, რომ სოფლის საბავშვო ბაღს ეკრძალება სოფლის სასმელი წყლის გამოყენება. საქმე იმაშია, რომ სპეციალისტი მოვიდა და წყლის შემოწმების შემდეგ ბავშვებისთვის მისი მიცემა აუკრძალა. თითოეული ბავშვი სახლიდან ბოთლით მოაქვს სასმელი წყალი, სინამდვილეში ისინიც იმავე აკრძალულ წყალს სვამენ.
სოფელ კუმურდოს მაცხოვრებლებს ახსოვთ, რომ 2000-იანი წლების დასაწყისში მათ სპეციალისტს დაურეკეს, რომელმაც სოფლის საერთო წყალმომარაგების შეწყვეტა შესთავაზა, რადგან ის სასმელად საშიში იყო, მაგრამ სოფლის მოსახლეობას წყალი ძლივს ჰქონდა და უარი თქვეს მის შეწყვეტაზე, რადგან ეს სოფლის მოსახლეობას შორის დიდ კამათს გამოიწვევდა.
დავით შაჰინიანი სახლში ფილტრს იყენებს. მისი თქმით, სოფელში ბევრი ადამიანი ფილტრაციის მოწყობილობას იყენებს.
„კვირაში ერთხელ ვცვლით მოწყობილობას, ჭუჭყი რჩება, ქვიშა რომ იყოს, გაიწმინდებოდა და ისევ გამოიყენებოდა, მაგრამ ეს რას ჰგავს, სათქმელი არ არის. სოფელში ბევრს აქვს ნაღვლის ბუშტის პრობლემა, ცხადია, რომ ეს წყლისგანაა,“ — ამბობს დავითი.
სოფლის მცხოვრებლებმა, შესაძლოა, სრულად არ იციან რეალური მდგომარეობა, რადგან საკუთარი თვალით არ უნახავთ წყლის სათავე, საიდანაც სოფელს წყალი მიეწოდება.
„დაახლოებით ერთი თვის წინ, გამგებლისთვის თქმის შემდეგ, ხალხი წავიდა, შემოღობა წყალსაცავი, თუმცა ახლა ეს ღობე ისევ დანგრეულია, ხოლო ცხოველები ისევ იქიდან სვამენ წყალს. წყალი არ არის მღვრიე, ფერი ნორმალურია, მაგრამ ონკანის მოშვებისას მასში შავი, ქვიშის მსგავსი ნაწილაკები შეინიშნება. ჩვენს სახლში წყლის ტუმბოა დაყენებული, და როცა მას ვრთავთ, წყალი უფრო სწრაფად მოდის, რის შედეგადაც ეს ქვიშის მსგავსი ნაწილაკები უფრო მეტად ჩანს,“ — ამბობს სოფლის მცხოვრები არტაშეს ვარდანიანი.
სოფელ კუმურდოს მცხოვრები მერუჟან ვარდანიანი იხსენებს, თუ რა სირთულეების გავლით მოხდა წყლის მიყვანა სოფლის მოსახლეობამდე. „ვერ აგიხსნით, რა სიძნელეებით შემოვიდა წყალი სოფელში,“ — აღნიშნავს ის.
თავდაპირველად 17 კმ საერთო გზა იყო გათვლილი, თუმცა მოგვიანებით გაირკვა, რომ ის 25 კმ-მდე აღწევდა. სოფლიდან მიგრაცია, მერუჟანის თქმით, უმეტესწილად სასმელი წყლის არარსებობით იყო განპირობებული. ქარცეფის, ოკამისა და ჩამდურას სოფლებში დღეს კუმურდოდან გადასული ათობით ოჯახი ცხოვრობს.
1992 წელს მცხოვრებლები გაერთიანდნენ და საკუთარი ძალებით დაიწყეს მუშაობა. ფინანსურად პირველად სოფლელმა პურის მცხობელმა ქოთომ დაუჭირა მხარი. შემდგომში „ჰაიასტან“ (სომხეთი) ფონდმა გამოყო 35 ტონა საწვავი, 500 კგ ელექტროდი და 3000 დოლარის ფულადი დახმარება. სახელმწიფომ არამატერიალურად დაუჭირა მხარი, გამოყო 1300 ერთეული მილი. სამუშაოები ოთხი წელი გაგრძელდა.
„მაშინ სოფელში ამდენი ხე არ იყო. გამწვანება შემდეგ გაკეთდა, ჰაერიც ჟანგბადით გამდიდრდა, წყლის გაჩენის შემდეგ სოფელი გალამაზდა,“ — აღნიშნავს ის.
ეს უკანასკნელი გვთავაზობს სოფელ დილიფში მდებარე წყალსაცავის შემოღობვას.
„როგორც აბლარის წყალსაცავია კარგად შემოღობილი, ასევე უნდა შემოიღობოს სოფელ დილიფის წყალსაცავებიც. დილიფელებო, თქვენ კარგი წყალი გაქვთ, სასარგებლო ნივთიერებებით მდიდარი. ჩვენც ადამიანები ვართ, გთხოვთ, აიღეთ პასუხისმგებლობა, წყლის სათავეებს ხელი არ ახლოთ,“ — ამბობს მერუჟან ვარდანიანი.
კუმურდოს მერი შავარშ მღდესიანი ირწმუნება, რომ წყალი სუფთაა.
„ეს ტყუილი ინფორმაციაა. წყალი არასოდეს ყოფილა ბინძური. მე თითქმის ყოველ კვირა იქ ვარ. სოფლის წყალი ოთხი წყაროდან მოდის, და მხოლოდ ერთია ღია. ამაზეც მიმდინარეობს მუშაობა მის დასაფარად,“ — ამბობს შავარშ მღდესიანი.
მისი თქმით, წელს სოფლისთვის გამოყოფილი თანხა განათების პროგრამისთვის გამოიყენეს, რადგან სწორედ ეს მოითხოვეს მცხოვრებლებმა. ნაწილი კი წყლის გამანაწილებლებისთვის შენობის ასაშენებლად გამოიყო.
არტაშეს ვარდანიანი ირწმუნება, რომ წლების განმავლობაში წყლის დალევამდე ფილტრავს.
„მე პირადად მინახავს, რომ წყალსაცავში მკვდარი ცხოველი იყო. ცხოველებიც და ადამიანებიც თავისუფლად უახლოვდებიან წყალსაცავს. ვესაუბრე როგორც მცხოვრებლებს, ისე ოფიციალურ პირებს, მაგრამ დღემდე არანაირი გადაწყვეტა არ არის,“ — ამბობს არტაშესი, რომელსაც ასევე აქვს ფოტო, სადაც წყალში მკვდარი ცხოველია ნაჩვენები. .
კუმურდოელები დარწმუნებულნი არიან, რომ წყლის პრობლემა სახელმწიფო ჩარევას და კონტროლს მოითხოვს.
„ეს პრობლემა მხოლოდ მე არ მეხება, ეს ყველას პრობლემაა. ყველა თავის ნააზრევს გვთავაზობს და გვერდზე იწევა, თითქოს ეს არის სწორი გზა. საჭიროა სახელმწიფო ჩარევა, რათა შემოგვთავაზონ გადაწყვეტა, რომელსაც ყველა დათანხმდება. 30 წელია ვერ მოვაგვარეთ და ვერც მოვაგვარებთ. მაგრამ პრობლემა არსებობს, თუ ჩვენ არ შეგვიძლია, სხვა უნდა მოვიდეს და გადაწყვიტოს, მოდით, ყველაზე მთავარია, რომ წყალი სუფთა იყოს.“
სოფლის მცხოვრებლები ასკვნიან: „წყალში ნებისმიერი საშიში ნივთიერების მოხვედრის რისკი მაღალია და საფრთხეს უქმნის ამდენი ადამიანის სიცოცხლეს.“
მცხოვრებლების აზრით, მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიო განვითარებისა და ახალი სტანდარტებისკენ მიდის, მათი სოფლის მოსახლეობა კვლავ აწყდება ელემენტარულ პრობლემას — უსაფრთხო სასმელი წყლის არარსებობას.
ჰნაზიკ ავეტისიან
