კარწახი ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის ერთ-ერთი ყველაზე შორს მყოფი, სასაზღვრო სოფელია. ბოლო დრომდე ამ სოფლის მცხოვრებლებს ბუნებრივ აირზე მხოლოდ ოცნება შეეძლოთ. თუმცა, მას შემდეგ, რაც გაზის გამანაწილებელმა კომპანიამ მუნიციპალიტეტის ყველა სოფლის ორ წელიწადში გაზიფიცირების განზრახვის შესახებ განაცხადა, გაჩნდა იმედი, რომ კარწახის მსგავს სოფლებსაც მალე ექნებათ გაზი.
ადგილობრივი მაცხოვრებლების ძირითადი საქმიანობა მეცხოველეობაა. აქ ცივი კლიმატია, ამიტომ კარტოფილს სხვა სოფლებთან შედარებით მცირე მასშტაბით ზრდიან. თუმცა, კარწახს თავისი უპირატესობები აქვს.
სოფელზე გადის თურქეთის საზღვრისკენ მიმავალი მაგისტრალი. აქ აშენებულია ოთხი დიდი TIR სადგომი სატრანზიტო სატვირთო მანქანებისთვის. რუსეთსა და უკრაინას შორის ფართომასშტაბიანი ომის დაწყების შემდეგ, ტრანზიტი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი გახდა საქართველოსთვის და კონკრეტულად ამ რეგიონისთვის. ტერიტორიაზე მდებარეობს ჯავახეთის ეროვნული პარკიც, რომელსაც ტურიზმის განვითარების მკაფიო პოტენციალი აქვს.
თუმცა, სოფლის ინფრასტრუქტურა ჯერჯერობით არ აკმაყოფილებს ამ მოთხოვნებს. კარწახში არ არის არც სათანადო გზა და არც ბუნებრივი აირი. მაცხოვრებლები ამბობენ, რომ გაზი არის მეორე ყველაზე გადაუდებელი პრობლემა გზის შემდეგ, რომლის რეკონსტრუქციაც შეჩერდა. თუმცა, გაზზე მისართვებლად, სოფლის მოსახლეობამ 2900 ლარი უნდა გადაიხადოს, რათა გაზი მილებით მათ სახლებამდე მივიდეს.
ერთ-ერთ მაღაზიაში შეკრებილი სოფლის მცხოვრებლები ამბობენ, რომ ეს წელი ყველა ასპექტში წარუმატებელი იყო: გზები საშინელ მდგომარეობაშია, სატვირთო მანქანები მოძრაობენ და მტვერს აყენებენ, ხოლო ფეხის და პირის დაავადების (დამბლის) გავრცელებამ სერიოზული ზიანი მიაყენა მეცხოველეობას, რომელიც მათი შემოსავლის ძირითადი წყაროა. ყოველივე ეს უძნელებს მოსახლეობას გაზის შეყვანის დამატებითი ხარჯების გაღებას.
„არ აქვს მნიშვნელობა, ერთ დღესაც გაზს მაინც შემოიყვანენ,“ — ამბობს ერთ-ერთი მცხოვრები.
„თუ შემოიყვანენ, ეს მომავალი წლისთვის იქნება,“ — ამატებს მეორე.
„მაგრამ 3000 ლარი ზედმეტად ბევრია,“ — აღნიშნავს მესამე.
ამჟამად სახლებს შეშით ათბობენ, ხოლო მათ, ვისაც შეშის შეძენის საშუალება არ აქვს, ნაკელს (საქონლის სკორე) იყენებენ. სირთულეების მიუხედავად, მაცხოვრებლები მზად არიან ინვესტიცია განახორციელონ.
„მითხრეს, რომ სახლში ერთი წერტილისთვის 2900 ლარი უნდა გადავიხადო. ყველა სოფელმა გადაიხადა გარკვეული თანხა გაზის შესაერთებლად. ჩვენ კომპრომისს ვთავაზობთ: კომპანიამ გაზის საფასურიდან გამოქვითოს ამ თანხის ნაწილი. მაგალითად, თუ 300 ლარის ღირებულების გაზი გამოვიყენე, ვიხდი 200-ს, ხოლო 100 მიდის ვალის ანგარიშზე. ნელ-ნელა მთელი თანხა დაიფარება,“ — ამბობს ერთ-ერთი სოფლელი.
სოფლის მცხოვრებლები ასევე გვთავაზობენ, რომ მაგისტრალთან მდებარე TIR სადგომების და ბენზინგასამართი სადგურების მფლობელებმა გარკვეული ხარჯები თავის თავზე აიღონ.
„ჩვენ გვაქვს ოთხი TIR სადგომი და ორი ბენზინგასამართი სადგური, ისინიც მიიღონ მონაწილეობა. გაზი ახლოს იქნება, ამიტომ ისინიც შეუერთდებიან. ეს მომგებიანი ბიზნესია, და ჩვეულებრივ სოფლის მცხოვრებლებს ასეთი შემოსავალი არ აქვთ. საქართველოს მთავრობამ არ უნდა უზრუნველყოს მოქალაქეების თანასწორობა? რა დანაშაული მიუძღვის კარწახელ მოქალაქეს, რომ ახალქალაქიდან 30 კილომეტრის დაშორებით ცხოვრობს?“
სოფლის წარმომადგენლის თქმით, 140 სახლიდან 80% მზად არის გადაიხადოს შეერთების საფასური. დარჩენილი 20% სოციალურად დაუცველები არიან, ამიტომ განიხილება გადახდის სხვადასხვა ვარიანტი.
„ჩვენ მზად ვართ ახლა გადავიხადოთ 1500 ლარი, ხოლო დანარჩენი ნაწილი ეტაპობრივად დავფაროთ, რათა კომპანიამ შეძლოს მისი გამოქვითვა ჩვენი გაზის გადასახადებიდან. გვითხრეს, რომ ეს შეუძლებელია. მაგრამ თუ ჩვენს საკუთარ ფულს ვდებთ, ლოგიკური არ არის, რომ ის მოგვიანებით დავიბრუნოთ? ჩვენ არ ვითხოვთ სრულ კომპენსაციას, მხოლოდ დამატებით თანხას. გვითხრეს, რომ კომპანია ამას ვერ გააკეთებს. კარგი, სოფლის მცხოვრები დამატებით 2300 ლარს იხდის. რატომ? იმისათვის, რომ გაზი გვქონდეს. კარგი. მაშინ ერთად ავაშენოთ ბენზინგასამართი სადგური, რათა იქ გაზი ვიყიდოთ. ან ავტობუსი ვიყიდოთ და ვინმემ მართოს და გადაიხადოს ამაში. თუნდაც ეს კერძო კომპანია იყოს, ჩვენ მზად ვართ ინვესტიცია ჩავდოთ, და ისინი ეტაპობრივად დაგვიბრუნებენ მას. ჩვენ არ ვსაუბრობთ მთელ თანხაზე, წერტილის ჩათვლით, საუბარია მხოლოდ დამატებით თანხაზე,“ — ამბობს სოფლის გამგებელი გაბრიელ კარაპეტიანი.
მეზობელ სოფელ დადეშში პრობლემა გადაიჭრა ორი ნაწილით გადახდით. გაზგამანაწილებელი კომპანიის დირექტორის თქმით, ამ მონაკვეთის გაზიფიცირებისთვის, საზოგადოებას სჭირდება ოთხი სოფლის — დადეშის, სულდას, ბოზალისა და კარწახის — ფინანსური მხარდაჭერა.
„მართალი გითხრათ, ეს უკვე განვიხილეთ სულდას მცხოვრებლებთან, მაგრამ კარწახის მცხოვრებლებთან ჯერ არ გვისაუბრია. ამ ტერიტორიების გაზიფიცირებისთვის დაახლოებით 3,5-4 მილიონი ლარი იქნება საჭირო. ჩვენ მათ შევთავაზეთ პროექტში მინიმუმ ნაწილობრივი ინვესტიცია, ხოლო დანარჩენს კომპანია დაფარავს. ამ სოფლებს ჯერ არ შემოუთავაზებიათ ჩვენთვის საკუთარი გადაწყვეტილება. ჩვენ, რა თქმა უნდა, ღია ვართ შესაძლო ვარიანტების განსახილველად.“
აბონენტების მიერ გაზის მოხმარების მომგებიანობასთან დაკავშირებით, კომპანია აღნიშნავს, რომ გაზიფიცირების ხარჯების ანაზღაურებას საუკუნეები დასჭირდება.
„რაც შეეხება კარწახს: 2500 ლარი არის სპონსორობის მხარდაჭერა, ხოლო დანარჩენი არის სააბონენტო გადასახადი, რომელიც მცხოვრებლებმა მოგვიანებით უნდა გადაიხადონ. კომპანიის მიერ ჩადებული თანხა ანაზღაურდება მხოლოდ 70-80 წლის შემდეგ. როგორ შეგვიძლია ამ თანხის ანაზღაურება, თუ ასეთი დონის შემოსავალი არ გვაქვს? ყველა ამ სოფელმა უნდა ჩადოს დამატებით 1-დან 1,2 მილიონ ლარამდე. მიუხედავად იმისა, რომ საერთო ხარჯები 4 მილიონ ლარს გადააჭარბებს, კომპანია დაახლოებით 3 მილიონ ლარს საკუთარი სახსრებიდან დააბანდებს. ეს ნიშნავს, რომ ეს ინვესტიციები დაფარდება დაახლოებით 100 წლის შემდეგ, რაც იმას ნიშნავს, რომ გადახდის ვადა კიდევ 10 წლით გაიზრდება. მიუხედავად ამისა, გადახდის გეგმები შეიძლება ეტაპობრივად მოეწყოს. მაგალითად, დადეშმა მოთხოვნილი თანხა ორ ეტაპად, ორი თვის განმავლობაში გადაიხადა,“ — ამბობს SJGC გაზგამანაწილებელი კომპანიის დირექტორი ვრეჟ ბერიკიანი.
TIR სადგომების, საბაჟო და ბენზინგასამართი სადგურების შესახებ, ვრეჟ ბერიკიანმა აღნიშნა:
„საბაჟო კარწახიდან 5-6 კილომეტრის დაშორებით მდებარეობს. TIR სადგომების და სხვა კომერციული ობიექტების შეერთებისთვის იმოქმედებს ცალკე, უფრო მაღალი კომერციული გაზის ფასი,“ — დაამატა მან.
კარწახის გაზიფიცირება არა მხოლოდ კომფორტის საკითხია, არამედ ღირსეული ცხოვრების, სოფლის მოსახლეობის შენარჩუნებისა და სასაზღვრო რეგიონის განვითარების წინაპირობაა.
წაიკითხეთ ასევე:
სოფელ სულდას წელსაც არ ექნება გაზი
