მიწის სისტემური რეგისტრაციის რეფორმის ფარგლებში საქართველოს მოქალაქეებს უსასყიდლოდ ურეგისტრირდებათ როგორც საკუთრებაში ან სარგებლობაში არსებული, ისე თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთები. აღსანიშნავია, რომ რეფორმის ფარგლებში მოქალაქეები თვითნებურად დაკავებული მიწების რეგისტრაციას 2026 წლის 1-ელ იანვრამდე შეძლებენ.
აღნიშნულ საკითხზე არსებული სადავო კითხვებს პასუხები ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო საქმეთა ადვოკატმა ნუგბარა როსტიაშვილმა რადიო „პალიტრასა“ და „პალიტრანიუსის“ გადაცემაში „საქმე“ გასცა.
რა პრობლემებს აწყდებიან მიწის რეგისტრაციისას მოქალაქეები?
რა ძირითადი ბარიერებია მიწის რეგისტრაციის პროცესში და რა უშლის ხელს, რომ რეფორმა უფრო სწრაფი ტემპით განხორციელდეს?
მომართვიანობა ჩვენთან, იურისტებთან ძალიან ხშირია. მხარეს, რომელსაც სურს მიწის დარეგისტრირება, ხშირ შემთხვევაში ან არ გააჩნია უფლებადამდგენი დოკუმენტი, ან არ იცის სად როგორ უნდა მოიპოვოს ის. მე მათ ვურჩევდი, მოიძიონ ზუსტი ნებისმიერი ინფორმაცია მიწის შესახებ, თუნდაც ტექინვენტარიზაციის ან ნებისმიერი დოკუმენტი, რაც მათ უფლებადამდგენ დოკუმენტად ექნებათ, რომ გაიმარტივონ რეგისტრაცია.
ხშირად, პრობლემა ისიც არის, რომ მაგალითად სოფლებში, მეზობლები ვერ გარკვეულან, რომელ მხარეს ეკუთვნის ესა თუ ის ნაკვეთი. ასეთ დროს, ორივე მხარეს უარი ეთქმება რეგისტრაციაზე და მათ სასამართლოში უწევთ წასვლა.
თუ არის შეზღუდვა მიწის ფართობზე და მაქსიმუმ რა ფართობის დარეგისტრირება შეუძლია ერთ ადამიანს ან ოჯახს?
ბარში ეს მაჩვენებელია 1.25 ჰა და მაღალმთიან რეგიონებში – 5 ჰა. ასევე შესაძლებელია, რომ კომლს ჰქონდეს ეს ქონება ან ერთ პირს ეკუთვნოდეს.
მეზობლებს შორის სადავო ტერიტორია, რომელიც საჭიროებს გაყოფას, ხშირად ერთის საკუთრებაშია, მაგრამ მეორე გამოხატავს საკუთრების უფლებას. არცერთს თუ არ გააჩნია სამკვიდროს დოკუმენტაცია, რა ხდება?
თუ არ არსებობს უფლებადამდგენი დოკუმენტი, უპირატესობა ენიჭება იმ პირს, რომელსაც აღნიშნული მიწის ნაკვეთი დაკავებული ჰქონდა 2007 წლის 20 სექტემბრამდე. ანუ ის ხნავდა, თესავდა და ა.შ. ასეთ დროს უპირატესობა მას ენიჭება.
როდესაც ნაკვეთის საზღვრები არ არის დადგენილი, რადგან მომიჯნავე ნაკვეთების მეპატრონეები არ იმყოფებიან საქართველოში, ამ შემთხვევაში რა ხდება?
თუ ნაკვეთებს შორის, რომელსაც მიჯნა არ გააჩნია, არ არის 30%-ზე მეტი ზედდება, ნაკვეთები რეგისტრირდება ერთ საკადასტრო კოდად, შემდეგ თუკი სანოტარო მედიაციის გზით მხარეები ვერ შეთანხმდებიან მიჯნაზე, შესაძლენბელია სამოქალაქო გზით მიმართონ სასამართლოს. თუ არცერთი მხარე არ იმყოფება ქვეყანაში, აღნიშნული ოპერაცია წარმომადგენლების საშუალებით უნდა განახორციელონ.
ხოლო იმ შემთხვევაში თუ მეპატრონეები არც საქართველოში არიან და არც საქართველოს მოქალაქეები არ არიან, მათ აქვთ მემკვიდრეობის უფლება და თუ არსებობს მამკვიდრებელზე უფლებადამდგენი დოკუმენტი და მას მიღებული აქვს სამკვიდრო, მათ შეუძლიან მიიღონ მემკვიდრეობა საქართველოშიც.
როგორ ხდება რამდენიმე მემკვიდრეს შორის წილების გადანაწილება? ვის რა მოტივით ენიჭება პრიორიტეტი?
ამ დროს მოქმედებს ზოგადი სამკვიდრო მიღების წესი. პირველი რიგის მემკვიდრეებს შეუძლიათ მიიღონ ქონება, თუმცა თუ მათ გაშვებული აქვთ სამკვიდროს მიღების 6-თვიანი ვადა, ამ შემთხვევაში იმ მიწის ფლობის ფაქტობრივი დოკუმენტით უნდა დაადასტურონ. თუ 6 თვის ვადაში მათ მიიღეს ზოგადი ტიპის სამკვიდრო, ამ შემთხვევაში იმ მიწის ნაკვეთსაც მიიღებენ, რომელზეც უფლებადამდგენი დოკუმენტი იყო მამკვიდრებლის სახელზე.
სამკვიდრო იხსნება პირის გარდაცვალებიდან 6 თვის განმავლობაში. თუკი ადამიანმა იცოდა, რომ არსებობდა თუნდაც საკომლო ჩანაწერი, მებაღეობის წიგნაკი და ა.შ. რომლითაც მისი მამკვიდრებელი ადამიანი ფლობდა მიწის ნაკვეთს საქართველოში, მას შეუძლია მიმართოს ნოტარიუსს და 6-თვიან ვადაში მიიღოს კუთვნილი მემკვიდრეობა. ხოლო, თუ 6 თვე გავიდა და ხდება ისე, რომ მემკვიდრემ არც მიაკითხა თავის კუთნილ ქონებას, ამ შემთხვევაში თავად სააგენტოს შეუძლია საკუთარი ინიციატივით განსაზღვროს რომელი პირის არის ქონება. თუ 3 წლის განმავლობაში ეს პირი არ მიმართავს სააგენტოს, რეგისტრაცია უქმდება და ქონება გადადის სახელმწიფოს სახელზე. ეს იმ შემთხვევაში, როცა სააგენტო ადგენს, ვის უნდა ეკუთვნოდეს ესა თუ ის მიწის ნაკვეთი.
თუ სააგენტომ დაადგინა, რომ მემკვიდრეობის უფლება ამოვიდა 5 ადამიანზე, მაგრამ, 2 ადამიანთან მიკვლევადობა ჭირს, ამ დროს რა ხდება?
ამ დროს სამკვიდროს მიიღებს ის სამი ადამიანი, რომელთან კომუნიკაციაც მოხდა.
თუ ერთი მემკვიდრის მიერ ფლობა დასტურდება მოწმეებით, მაგრამ არიან სხვა მემკვიდრეებიც?
თუ 6 თვის ვადაში არ მოხდა სამკვიდროს მიღება, ამ შემთხვევაში ის მემკვიდრე მიიღებს ქონებას, ვინც ფაქტობრივად დაეუფლა, მაგრამ თუ 6 თვის ვადაში პირველი რიგის ყველა მემკვიდრემ მიმართა, ამ შემთხვევაში ყველა მიიღებს თანაბრად.
აქვს თუ არა უცხო ქვეყნის მოქალაქეს უფლება მიიღოს სამკვიდრო საქართველოში არსებულ ქონებაზე?
დიახ, აქვს უფლება და ამისთვის მან კანონით დადგენილ ვადებში, პირის გარდაცვალებიდან 6 თვის ვადაში უნდა მიმართოს ნოტარიუსს. გაიხსნება სამკვიდრო მოწმობა, რის საფუძველზეც უნდა დაირეგისტრიროს აღნიშნული ქონება. თუ 6-თვიან ვადაში არ მიიღებს სამკვიდროს, ის უკვე დაკარგულია.
რა მოხდება იმ შემთხვევაში თუ მოქალაქე ვერ მოასწრებს მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციას 2026 წლამდე?
ჯერ ერთი, შესაძლოა დრო კიდევ გადავადდეს. თუ არ გადავადდა, ამ შემთხვევაში თუ პირს ექნება ნებისმიერი უფლებადამდგენი დოკუმენტი, პრობლემა არ იქნება.
