რა საერთო წერტილი არის აფხაზეთის, საქართველოს ევროინტეგრაციის, ინდური რუპიის, კანონპროექტის „გარე გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ და მრავალ სხვა საკითხებს, ასევე რა „დეტალებში იმალება ეშმაკი“, ამაზე და ბევრ რამეზე Jnews-ს დაწვრილებით სერგო ჯაყელი, ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, სომხეთში საქართველოს ვაჭრობისა და ეკონომიკის საკითხებში ყოფილი რწმუნებული, საქართველოს საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობების კომიტეტის ყოფილი წარმომადგენელი ესაუბრა.
– დღეს საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოება კანონპროექტს „გარე გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ აპროტესტებს, თვლის, რომ ის სამოქალაქო საზოგადოების დათრგუნვას ისახავს მიზნად. თუმცა, არის თუ არა ეს კანონი უფრო დიდი პოლიტიკის მცირე ნაწილი?
დღეს ე.წ „უცხოური აგენტების შესახებ კანონზე“ იმდენი მოსაზრება არსებობს, რომ კიდევ ერთის დამატება არ მინდა. მოდით წარმოვიდგინოთ მთელი ეს პრობლემა ოდნავ განსხვავებული რაკურსიდან. ვინმეს სერიოზულად სჯერა, რომ ხელისუფლებაში მყოფი პარტია „ენჯეოშნიკებმა” იმდენად მოაბეზრეს, რომ მათ ქვეყანაში არეულობა წამოიწყეს. ან პირიქით, მოვლენების ასეთ განვითარებას წინასწარ ელოდნენ, ხოლო „დაფინანსების გამჭვირვალობის კანონი“ უბრალოდ საზოგადოების, მათ შორის ევროპულის ყურადღების გადატანის საშუალებაა. ამიტომ აწიეს ახლა მთელი ეს აურზაური, რომ არჩევნებამდე ყველაფერი დალაგდეს. ტყუილად ხომ არ ამბობენ, რომ ეშმაკი დეტალებში იმალება.
– და რა დეტალებია?
რა არის თანამედროვე მსოფლიო წესრიგის ქვაკუთხედი? გაყიდვების ბაზარი! ამ ბაზრით მმართველობისთვის ისინი წარმოებას და კაპიტალს ანაცვლებენ, აწარმოებენ ვაჭრობას და რეალურ ომებს და ა.შ. არასპეციალისტებმაც კი შენიშნეს, რომ ყველა დღევანდელი მოძრაობა მსოფლიოში წარმოიქმნება იმის გამო, რომ ბაზრები დასავლეთიდან აღმოსავლეთში გადასვლას იწყებს. ამგვარად, აღმოსავლური „ვეფხვის ლეკვები” (ძირითადად ჩინეთი, ინდოეთი, ვიეტნამი) დასავლურ ტექნოლოგიებზე გაიზარდნენ და ეკონომიკური აქცენტის შეცვლასმოითხოვენ. მაო და წითელი გვარდია მივიწყებულია, ხოლო ჩინეთი უკვე მეორე ეკონომიკაა მსოფლიოში. ინდოეთი ეწევა. უახლოვდება ვიეტნამი, სადაც ჩინეთიდან ელექტრონული წარმოების გადატანა უკვე დაიწყეს. მსოფლიო ბანკის პროგნოზით, ინდოეთი შესაძლოა საუკუნის ბოლოსთვის მსოფლიო ლიდერი გახდეს. ეს არის, ასე ვთქვათ, განლაგება, რომელიც ჩვენი ზემოქმედების შესაძლებლობის გარეთ იმყოფება. ვის სჭირდება პატარა საქართველო, რომელსაც ამ სიტუაციის გამო შიგნიდან აფეთქებს ორი ურჩხული: რუსეთი და ევროპა (კარგი და ცუდი ურჩხული იყოს). ზოგადად, ეს არავის სჭირდება. არც როგორც ათასწლიანი ისტორიისა და მრავალსაუკუნოვანი ტრადიციების ქვეყანა და არც დასავლური ცივილიზაციის ქვეყანა. კავკასიაში მისი მდებარეობა გვჭირდება და აღმოსავლეთის ბაზრებზე შესვლის ლოჯისტიკა. ყველაფერი დანარჩენი ცინიკური პროფესიონალების ოსტატური დრამატურგიაა, რომელშიც ჩვენი ჩრდილოელი მეზობელი ჩვეულ დესტაბილიზაციის როლს ასრულებს.
– რა ინტერესი აქვს რუსეთს საქართველოში, თითქოსდა მას ახლა აღმოსავლეთის მხარეზე აქვს ორიენტაცია?
რუსეთმა დაკარგა დასავლური ბაზრები, რომლებზეც მას პირდაპირი და მარტივი წვდომა ჰქონდა. აღმოსავლეთისკენ გადაადგილება ფინანსური და ლოგისტიკური პრობლემებით არის შეზღუდული. ისინი ჩინეთთან მუშაობენ თითქმის ბარტერულ დონეზე. ინდოეთში ჩარჩენილმა მილიარდობით არაკონვერტირებადმა რუპიამ გადაწყვიტა რეინვესტირება მოახდინოს ადგილობრივ ეკონომიკაში, მისი სწრაფი ზრდის იმედით. რაც შეეხება ლოჯისტიკას? რუსეთი ჩინეთს უკავშირდება ჩრდილოეთის სახმელეთო და საზღვაო მარშრუტით, მაგრამ ინდოეთთან საქმე ცუდად წარიმართება, რადგან ირანის გავლით მარშრუტი ეგრეთ წოდებული ჩრდილოეთ-სამხრეთის დერეფნის გასწვრივ ძალიან ძვირია და კაპიტალის ინვესტიციებს მოითხოვს. ძალოვანი გადაწყვეტა არ ჩანს, რადგან რუსეთი აღარ არის ჰეგემონი სამხრეთ კავკასიაში. აქ გაჩნდა აზერბაიჯან-თურქეთის ძლიერი კავშირი, რომელიც მის ძალებს აღემატებს. აქ არის „მიტოვებული“ სომხეთი, რომელიც დასავლეთისკენ ხედვასიწყებს, სადაც ძლიერი ლობი აქვს. და ბოლოს, აი, საქართველო, რომელიც მოკლე რუსულ ლაგამზე ცდილობს მანევრირებას. ოდესღაც სპარსელებსა და ოსმალებს შორის საქართველომ ამ გზით მანევრირება მოახერხა. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთთან ითანამშრომლოს. ვფიქრობ, გასაგებია დღევანდელი რუსეთის განზრახვები. მას სჭირდება იაფი და სწრაფი რკინიგზა ინდოეთში საქართველოსა და სომხეთის გავლით. ეს მის ბევრ პრობლემას მოაგვარებს.
– კონკრეტულად რა ნაბიჯები შენიშნეთ ამ მიმართულებით?
აფხაზეთში საქართველოს მიმართ რიტორიკა მკვეთრად შერბილდა, საქართველოს სასტიკი მტერი, დე ფაქტო საგარეო საქმეთა მინისტრი ინალ არძიმბა თანამდებობიდან გადააყენეს და აფხაზურ ტელევიზიაში გამოსვლები დაიწყო. ფედერაციის ფარგლებში აფხაზეთისა და საქართველოს თანაარსებობის დამოუკიდებელმა ექსპერტებმა სანქციები დაუწესეს „სამხრეთ ოს პოლიტიკოსებს“ რუსეთთან გაერთიანების მოთხოვნით და ა.შ. საქართველოს მიმართ კრემლის პოლიტიკის შესამჩნევი შერბილება, აფხაზეთისთვის საქართველოსთან ჯერ კიდევ არაფორმალური მოლაპარაკებებისკენ ბიძგი, საქართველოს ხელისუფლებისა და საზოგადოების წარმომადგენლებთან კულისებში შეხვედრების შესახებ Youtube-ზე ინსაიდერული ინფორმაციის განთავსება – ეს ყველაფერი ერთი ჯაჭვის რგოლია, რომლის დასასრულიც რკინიგზის ამოქმედების თანხმობაა, როგორც გარანტია რუსეთის წინაშე საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენაში მისი „მონაწილეობისთვის“.
აქ, როგორც ჩანს, ყველა გამარჯვებულია: რუსეთი იღებს იაფ და სწრაფ წვდომას აღმოსავლეთში, ფაქტიურად აბრუნებს სომხეთს და სამხრეთ კავკასიაში დომინანტად რჩება. აფხაზეთი დიდ ეკონომიკურ პრეფერენციებს იღებს და ამავდროულად რჩება რუსეთის მფარველობის ქვეშ. საქართველო ფორმალურად „აბრუნებს“ აფხაზეთს.
– ეს სცენარი, რა ვადაში შეიძლება განხორციელდეს ან ამოქმედდეს?
ამ სცენარის განხორციელება არჩევნებთან უფრო ახლოს იგეგმება, როცა არეულობა ჩაცხრება და აღწერილი პოლიტიკური „ცვლილება“ წარედგინება ხალხს. მმართველი პარტიის განცხადებით, არჩევნებში პატრიოტულ ტალღაზე გაიმარჯვებს, რის შემდეგაც ამ სპექტაკლის მეორე აქტი – ევროპასთან ვაჭრობის ეტაპი დაიწყება. Მათთან ერთად
დღევანდელი თვალსაზრისით, რუსეთიც და ევროპაც შედარებით სუსტია, აშშ არჩევნების შემდეგ „თვითიზოლაციაში იქნება“, ამიტომ აუცილებელია მომენტის გამოყენება.
დღეს მე უბრალოდ ხაზი გავუსვი რამდენიმე დეტალს, ასე რომ ეს არ არის პროგნოზი, არამედ უბრალოდ ამ დეტალებზე დაფუძნებული დასკვნები. ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ იმედი ვიქონიოთ, რომ “შტაბის ანალიტიკოსები” ყურადღებით გამოთვლიან დეტალებს, რათა მოულოდნელად არ წააწყდნენ იქ ეშმაკს.
