ბოლო დროს საქართველოს მოქალაქეობის დაბრუნების, შენარჩუნების ან მიღების პროცედურის გამარტივების აუცილებლობის შესახებ ინფორმაცია ხშირად ჩნდება. ეს საკითხი ჯავახეთში დიდი ხანია აქტუალურია. Jnews-მა იურისტებისგან შეიტყო, თუ როგორ შეუძლია პირს მოქმედი კანონმდებლობის ფარგლებში მოქალაქეობა მიიღოს.
ჯერ კიდევ მიმდინარე წლის მარტში პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა საქართველოს მკვიდრთა, რუსეთიდან დაბრუნებულთა, აფხაზეთიდან ლტოლვილთა და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრებთა მოქალაქეობის მიღების პროცედურის გამარტივებას მხარი დაუჭირა.
„ეროვნულ ინტერესებში შედის, რომ არ დავკარგოთ არც ერთი ის ქართველი და მისი შთამომავალი დავკარგოთ, რომელიც 1991 წლის რეფერენდუმში მონაწილეობდა“, – განაცხადა პრეზიდენტმა პარლამენტში ყოველწლიური გამოსვლისას.
ინტერნეტ სივრცეში მოძრაობა „დაბრუნდების“ შეკრებასა და საქართველოს მკვიდრების და მათი შთამომავლების მიერ 13 აპრილს საქართველოს პარლამენტში აქციის ორგანიზებას განიხილავდნენ, რადგან მათ საქართველოს მოქალაქეობა ვერ მიიღეს. აქციის ორგანიზატორები ქართული ფესვების მქონეთათვის საქართველოს მოქალაქეობის მიღების გამარტივების მომხრენი არიან. საინიციატივო ჯგუფი აცხადებს, რომ ბოლო დროს, სამშობლოში დაბრუნებაზე მეოცნებეებს სისტემურად ეუბნებიან უარს.
ეს თემა მრავალი წელია ჯავახეთში აქტუალურია, რადგან ბევრმა მცხოვრებმა საქართველოს მოქალაქეობა იმიტომ დაკარგა, რომ სამსახურში წასასვლელად სომხეთის ან რუსეთის მოქალაქეობა მიიღო. არსებობს დაკარგული მოქალაქეობის აღდგენის შესაძლებლობა, მაგრამ ამას გამოცდის ჩაბარებისთვის ენის ცოდნა სჭირდება, რაც ჯავახეთის ზრდასრული თაობისთვის დაბრკოლებაა. მოქალაქეობადაკარგულთა უმეტესობას მამაკაცები წარმოადგენენ, რომლებიც სეზონურ სამუშაოზე გაზაფხულის დაწყებისთანავე მიდიან, ზოგჯერ იანვარში, თებერვალსა და დეკემბერში ბრუნდებიან, რადგან აქ სამუშაო არ აქვთ.
საქართველოს მოქალაქეობის მიღების მსურველთა სამი კატეგორია არსებობს: 1. პირები, რომლებმაც მოქალაქეობა სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღების გამო დაკარგეს. 2. პირები, რომლებმაც თავად თქვეს უარი საქართველოს მოქალაქეობაზე სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღების გამო. 3. პირები, რომლებსაც არასოდეს ჰქონიათ მოქალაქეობა, მაგრამ მისი მიღება სურთ.
საქართველოს კანონმდებლობით, საქართველოს მოქალაქეობის მიღებას ორი საფუძველი აქვს: სხვა ქვეყნის მოქალაქე თავად არის საქართველოში დაბადებული ან მისი წინაპრები საქართველოდან არიან და საქართველოს სამშობლოდ თვლის.
„გამონაკლისის სახით ორ ქვეყანას ვიცნობთ – ისრაელს და სომხეთს, სადაც ეროვნება მოქალაქეობის მისაღებად საკმარისი საფუძველია. ძალიან ცოტა სახელმწიფოა, სადაც მოქალაქეობის მიღება ადვილია. თუ სომხეთში მცხოვრებ ეზიდს სომხეთის მოქალაქეობა სურს, შეიძლება უარი უთხრან, რადგან ეროვნებით სომეხი არ არის. საქართველო არ არის ასეთ ქვეყნებს შორის, აქ მოქალაქეობის მინიჭებისას მნიშვნელოვანია საქართველოს მკვიდრი იყო, მაგრამ აქცენტი ეროვნებაზე არ კეთდება. არის სპეციალური კომისიები, რომლებთანაც გასაუბრებაა საჭირო და მხოლოდ ამის შემდეგ წყდება მოქალაქეობის საკითხი. არის შემთხვევები, როცა არც დაბადების ადგილს, არც წინაპრებს ითვალისწინებენ და გამოცდაზეც შეიძლება უარი მიიღონ. განმაპირობებელი, როგორც სხვა ქვეყნებში, ისე საქართველოშიც, სპეცსამსახურები და სხვადასხვა დაწესებულებები, სამინისტროები, პროკურატურა, ფინანსთა სამინისტროა. ისინი იძლევიან დასკვნას, სახელმწიფო ინტერესებში შედის თუ არა აღნიშნული პირისთვის მოქალაქეობის მინიჭება“, – ამბობს იურისტი, მოქალაქეობის საკითხებში სპეციალისტი ანდრანიკ მინასიანი.
ადვოკატის თქმით, სახელმწიფოს ინტერესებში შედის, რომ სოციალურ-ეკონომიკური საკითხების გადასაჭრელად საზღვარგარეთ წასული ადამიანები საქართველოს მოქალაქეებად დარჩნენ, თუ ამ ადამიანებს მიაჩნიათ, რომ საქართველო მათი სამშობლოა.
„ნებისმიერი ცვლილებისთვის აუცილებელია გავითვალისწინოთ ის რეალობა, რომელშიც ვცხოვრობთ. ბევრი მოქალაქე, სოციალურ-ეკონომიკური საჭიროებიდან გამომდინარე, იძულებულია სამუშაო რუსეთში, საბერძნეთში, თურქეთში, იტალიასა და სხვა ქვეყნებში დაეტოვებინა. მათ შორის არიან სომხები. ქართველები, სხვა ეროვნების წარმომადგენლებიც. არის შემთხვევა, როცა მიგრაციის ხელშეწყობის მიზნით სხვა ქვეყნის მოქალაქეობას იღებენ, რადგან არა თავად, არამედ ოჯახები დარჩეს. იქ დარჩენა რომ სდომებოდათ, საქართველოს მოქალაქეობის აღდგენაზე არც კი იფიქრებდნენ“, – განმარტავს ადვოკატი ანდრანიკ მინასიანი.
ჯავახეთში მცხოვრებლებისთვის, რომლებსაც სახელმწიფო ენის არცოდნის გამო საქართველოს მოქალაქეობის შენარჩუნების, აღდგენის პრობლემა აქვთ, ადვოკატის აზრით, გამოსავალი არსებობს – კანონმდებლობაში ცვლილებების შეტანა.
„საქართველოს ორგანულ კანონში „საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ“ აუცილებელია შეიცვალოს ის მუხლი და პუნქტი, სადაც ქართული ენის, საქართველოს ისტორიისა და სამართლის საფუძვლების გამოცდაა აღნიშნული. „ა“ ქვეპუნქტი, მე-14 მუხლის მეორე ნაწილი – გამოცდა ქართულ ენაში. ეს ერთი 10-კითხვიანი ტესტია, თუ 7-ს უპასუხებ, გამოცდა ჩაბარებულია. შესაძლოა გამოცდა მთლიანად გააუქმონ ან გამოცდა არ ჩააბარონ იმ ადამიანებმა, რომლებმაც ეკონომიკური მიზეზების გამო თქვეს უარი საქართველოს მოქალაქეობაზე. კიდევ ერთ მუხლში (მე-2 მუხლის 32-ე პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი), რომელიც მოქალაქეობის აღდგენის დროებით უფლებას ეხება, შესაძლებელია შესწორები შეიტანონ. აქ 2 მოთხოვნაა და კორექტირება ან ქართული ენის გამოცდის მოხსნა კვლავ შეიძლება“, – ამბობს იგი.
მოქალაქეობის დაკარგვის პრობლემა აქტუალურია არა მხოლოდ ჯავახეთის მცხოვრებლებისთვის, არამედ საქართველოს სხვა მცხოვრებლებისთვისაც, რომლებიც უმუშევრობის გამო იძულებულნი არიან სხვა ქვეყნებში წავიდნენ. ადვოკატის ანდრანიკ მინასიანის თქმით, კანონმდებლობის შესაცვლელად მხოლოდ პოლიტიკური ნებაა საჭირო, რათა „საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ“ კანონში ცვლილებები შევიდეს.
