საქართველოში განხილული კანონპროექტების ირგვლივ სკანდალი, რომელიც უშუალოდ სამოქალაქო სექტორსა და მედიას ეხება, არ ცხრება. რას ფიქრობენ ჯავახეთში „უცხოური აგენტების შესახებ“ კანონის მიღებაზე და როგორ აისახება ეს კანონი სამოქალაქო სექტორისა და მოსახლეობის საქმიანობაზე:
საქართველოს პარლამენტში „უცხოური აგენტების შესახებ“ („უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ და „უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“) ორი კანონპროექტი განიხილება. ერთ-ერთის თანახმად, ნებისმიერ ფიზიკურ, იურიდიულ პირს და მედიას, რომელიც უცხოეთიდან დაფინანსებას მიიღებს, უცხოურ აგენტად დარეგისტრირდება. კიდევ ერთი პროექტი იმ არაკომერციული იურიდიული პირებისა და მასმედიის უცხოური გავლენის აგენტებად რეგისტრაციას ითვალისწინებს მაშინ, როდესაც საზღვარგარეთიდან მიღებული შემოსავალი 20%-ზე მეტია.
რეგისტრაციის (და სხვა) ვალდებულების შეუსრულებლობა ან არაჯეროვნად შესრულება სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას გამოიწვევს: ჯარიმა ან თავისუფლების აღკვეთა 5-წლამდე ვადით.
არარატ ტტიანის, რადიო NOR-ის მთავარი რედაქტორისა და დირექტორის თქმით, სტიგმა „არ არის ასე“ დამოუკიდებელ მედიას ხელს შეუშლის, განსხვავებით იმ მედიისგან, რომელიც ადგილობრივი და ცენტრალური ბიუჯეტიდან ფინანსდება. ამ გზით მედიის საკუთარ თუ სხვის აღქმაზე იმოქმედებენ.
„ამ კანონის წინააღმდეგი ვარ. რუსეთში ასეთი კანონის მიღების შემდეგ (მიიღეს კანონი იურიდიული და ფიზიკური პირებისთვის), ადამიანების აგენტებად მიჩნევა დაიწყეს. საქართველოში ეს კანონი ჩვენ, მედიას, სირთულეებს შეგვიქმნის. ყველაფერი იქამდე მიდის, რომ უცხოურ აგენტებად ჩაგვთვლიან, რაც ქართული მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების დაფინანსებაზე, დონორებზე მოახდენს გავლენას. ეს სტიგმას დაემსგავსება, მუშაობა ძალიან გაგვიჭირდება, „უცხოური აგენტის“ სიტყვებს ხალხი არ ენდობა“, – ამბობს არარატ ტტიანი.
ახალქალაქის ბიზნეს ცენტრის დირექტორის მახარე მაცუკატოვის თქმით, თუ სახელმწიფომ არასამთავრობო ორგანიზაციებით და მედიით დაიწყო, ეს არ ნიშნავს, რომ უცხოურ აგენტებად გარდაქმნა ამით დასრულდება და არავინ არის დაცული იმისგან, რომ ფიზიკური პირები, საინიციატივო ჯგუფები ან კოოპერატივები უახლოეს მომავალში „აგენტები“ არ გახდებიან, რაც ნიშნავს, რომ ფერმერები და სხვები, რომლებმაც სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკა, თესლები მიიღეს, შეიძლება აგენტები გახდნენ. მახარა მაცუკატოვის თქმით, ხელისუფლების სურვილის შემთხვევაში, არასამთავრობო ორგანიზაციები და მედია ამ კანონის მიღების შემდეგ შეიძლება „განიდევნოს“, მათთან პრობლემების თავიდან ასაცილებლად კი არავინ ითანამშრომლებს.
„ზოგიერთი ფერმერი ძალიან ღელავს, მკითხეს, ეს კანონი მაშინაც იმოქმედებს, თუ ტრაქტორი ან სასოფლო-სამეურნეო დახმარება ევროკავშირიდან მიიღეს. ესმით, რომ თუ ეს კანონი, რომელიც მედიასა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს სტიგმატირებს, რომლებიც სხვა ქვეყნებიდან და ფონდებიდან ფინანსდებიან, აგენტებად იქცნენ, ეს ნეგატიურად აღიქმება. მეორე მხრივ, ჯავახეთი უკვე 70 წელია დახურული ზონაა და მხოლოდ 30 წელია არასამთავრობო ორგანიზაციები ამ რეგიონის ქართულ საზოგადოებაში ინტეგრაციაზე მუშაობენ. აქ ბევრი ჩვენი თანამემამულე მიდის რუსეთში და რუსული პროპაგანდის გავლენა უფრო ძლიერია. გაუგებარია საქართველოს მოსახლეობის მიდგომა, რადგან ისინი საკუთარ ფულს ვერ აკონტროლებენ, ამიტომ სხვა ქვეყნის გადამხდელების გაკონტროლება სურთ. მოსახლეობამ უნდა გაიგოს, რომ ეს პოლიტიკოსების არაკეთილსინდისიერი შემოსავალი და არაეფექტური გადასახადის გადამხდელთა ხარჯების დამალვის მცდარი გზა, მანიპულირებაა“, – ამბობს მახარე მაცუკატოვი.
არასამთავრობო ორგანიზაცია „დემოკრატ მესხთა“ თავმჯდომარის, გიორგი ანდღულაძის თქმით, ის ფაქტი, რომ ამ კანონის მიღებით არასამთავრობო და უფლებადამცველი ორგანიზაციები ფუნქციონირებას წყვეტენ, პირველ რიგში მოსახლეობაზე აისახება.
„ადამიანებს, რომლებიც მედიაში ან არასამთავრობო ორგანიზაციებში მუშაობენ, საკუთარი გამოცდილების დაცვა, ინფორმაციის მოპოვება შეუძლიათ. აქედან გამომდინარე, თუ არასამთავრობო ორგანიზაციებს და მედიას მუშაობის შეწყვეტას აიძულებენ, ეს ხალხი მაინც იპოვის თავისთვის რაიმე სახის სამუშაოს. მაგრამ ის ადამიანები, რომლებიც ზოგიერთი პროექტით ახლა იღებენ რაიმე სახის მომსახურებას, დაუცველნი რჩებიან. მათ ინფორმაციას ვერავინ მიაწვდის, არავინ დაიცავს მათ უფლებებს, არავინ წავა სასამართლოში მათ ნაცვლად ან მათთან ერთად, თუ მათ სამსახურიდან გაათავისუფლებენ და ა.შ. ეს იქნება მთავარი პრობლემა“, – ამბობს გიორგი ანდღულაძე.
არის ორგანიზაციები, რომლებიც პოტენციური „უცხოური აგენტები“ არიან, მაგრამ ის მოიცავს სამ სექტორს – არასამთავრობო, ბიზნესს და სამთავრობო. ერთ-ერთი ასეთი ორგანიზაციაა ახალქალაქის LAG (ადგილობრივი განვითარების ჯგუფი). ამ ორგანიზაციამ ENPARD-ის პროგრამის ფარგლებში 43 სხვადასხვა პროგრამა დააფინანსა, მათ შორის სოციალური. იგი სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების მსგავსად, ჯავახეთის სომხების ინტეგრაციას, სახელმწიფო ენის სწავლებას უწყობს ხელს. დონორთა დაფინანსების წყალობით 6 სკოლაში ჰაბი გაიხსნა, 16 სოციალურად დაუცველ ოჯახს მზის პანელები გადაეცა და მრავალი სხვა.
„მთელი LAG-ის სახელით კომენტარს ვერ გავაკეთებ, რადგან ამაზე ჯერ არ გვისაუბრია. მაგრამ LAG-ის არასამთავრობო სექტორს ნეგატიური დამოკიდებულება აქვს. კანონი არ უნდა მიიღონ. რასაც ვაკეთებთ, ვაკეთებთ ჩვენი ხალხისთვის, ჩვენი სახელმწიფოს განვითარებისთვის. LAG-ის ზოგადი სტრუქტურა მხოლოდ ჩვენი არ არის, რადგან 3 სექტორი ერთად მუშაობს: საჯარო სექტორი, არასამთავრობო სექტორი და ბიზნესი. ჩვენ ჩვენი რეგიონის პრობლემებს ვაგვარებთ, მაგრამ როგორ მოვაგვაროთ ეს პრობლემები, რა პროექტები უნდა განხორციელდეს ამისთვის? პრიორიტეტები და სტრატეგია შევქმენით. საქართველოს სახელმწიფოებრიობას საფრთხეს არ ვუქმნით“, – ამბობს LAG-ის თავმჯდომარე სერგეი ხაჩატრიანი.
საპარლამენტო კომიტეტებში კანონპროექტებს განიხილავენ და პირდაპირ შეტაკებებზეც გადადიან. პარლამენტის წინ კი, ოპოზიციის ჩვეული პროტესტის ნაცვლად, სამოქალაქო სექტორის, მედიის, ასევე ბევრი სტუდენტის გამოსვლაა.
