ექსპერტი ვლადიმერ პაპავა Jnews-ს ინფლაციაზე, ვალუტის კურსზე, ეკონომიკურ ზრდაზე, გაზაფხულის ეფექტზე, ეკონომიკაში არსებულ პრობლემებზე, ტურიზმის შემოსავალსა და ბევრ სხვა თემაზე ესაუბრა.
როგორი ეკონომიკით შეხვდა საქართველო 2023 წელს?
– როცა საქართველოს ეკონომიკაზე ვსაუბრობთ, უნდა ვიცოდეთ, რა ხდება მსოფლიოში. უკრაინაში რუსეთის ომისა და რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის სანქციების გამო მსოფლიოში ძალიან დაძაბული სიტუაციაა. ამ მხრივ მსოფლიო ეკონომიკა ეცემა და ეკონომიკური შეკუმშვის ტენდენცია ინერგება. ეკონომიკური ზრდა ბევრ ქვეყანაში შენარჩუნებულია, ბიუჯეტი კი უბრალოდ შემცირდა. საქართველოს 2022 წლის შედეგების პირველადი მონაცემები უკვე აქვს – საბედნიეროდ, 10%-მდე ეკონომიკური ზრდა ფიქსირდება, რაც ისეთი პატარა ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან პანდემიის პირობებში საგრძნობლად დაზარალდა.
რით არის განპირობებული ეს 10%-იანი ზრდა?
– უპირველეს ყოვლისა, უნდა გავითვალისწინოთ ის ფაქტი, რომ ეკონომიკური ზრდა 2021 წელსაც დაფიქსირდა, ვინაიდან აპრილიდან სამომხმარებლო გზები გაიხსნა. შემდეგ იყო, ე.წ. გაზაფხულის ეფექტი, როცა ეკონომიკა დაიხურა და უცებ გაიხსნა. ამან საქართველოში 10,5%-იანი ზრდა გამოიწვია. ეს ეფექტი 2022 წელსაც გაგრძელდა და დადებითი გავლენა იქონია იმ ფაქტმაც, რომ საქართველო საომარ მოქმედებებში არ იყო ჩართული. ქვეყანაში სიმშვიდის გამო, ბევრმა ბიზნესი საქართველოში გადაიტანა. ისინი ძირითადად რუსეთიდან, უკრაინიდან, ბელორუსიიდან ლტოლვილები არიან. მათ ახალი კომპანიები დაარეგისტრირეს, რამაც ეკონომიკურ ზრდაზე იმოქმედა. 2022 წელი მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ზრდით დასრულდა, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ საქართველოს ეკონომიკაში პრობლემები არ არის.
კონკრეტულად რა პრობლემებია საქართველოს ეკონომიკაში?
– მაღალი ინფლაცია – დიდი ალბათობით, 2023 წელს 10% დაფიქსირდება. ინფლაცია მსოფლიო პრობლემაც არის. ფაქტია, რომ პანდემიის დროს გლობალურ მიწოდების ჯაჭვებში ჩავარდნები იყო. მიწოდების შემცირებამ ფასების ზრდა გამოიწვია. ახლა მთელი მსოფლიო ამ პრობლემას ებრძვის, მათ შორის შეერთებული შტატები, ევროპის სახელმწიფოები, ჩვენი უშუალო მეზობლები. ჩვენს რეგიონში ყველაზე მაღალი ინფლაცია თურქეთში ფიქსირდება. ხოლო როცა საქართველოს 10%-იანი ეკონომიკური ზრდა და 10%-იანი ინფლაცია აქვს, ეს მოსახლეობის სოციალურ მდგომარეობაზეც აისახება, რომელიც, სამწუხაროდ, არ გაუმჯობესებულა.
რა ბედი ეწევა კურსს წელს?
– ამ სფეროში პროგნოზები ყოველთვის არ ამართლებს და ამას ყველა გაურბის. მითუმეტეს, ისეთ ტურბულენტურ ვითარებაში, როგორიც ამჟამად ჩვენს რეგიონსა და მთელ მსოფლიოშია. პროგნოზები არც ომის შესახებ კეთდება – როგორ, როდის და რა შედეგით დასრულდება იგი. ლარის კურსი იმიტომ გამყარდა, რომ საქართველოში ბევრი ბიზნესი გადმოვიდა. მაგრამ რა განვითარება ექნება 2023 წელს… ცნობილი ამერიკელი ეკონომისტი რუბინი გარკვევით წერს, რომ 2023 წელს სტაგფლაციური ვალის კრიზისი იქნება, რაც მაღალ ინფლაციას და მაღალ უმუშევრობას ნიშნავს. შესაბამისად ეკონომიკური რეცესიას უნდა ველოდოთ – მიწოდება კვლავ შემცირდება და ინფლაცია გაიზრდება. კურსის საკითხი როგორც საქართველოში, ისე მთელ მსოფლიოში გაურკვეველია. ბევრი კითხვა და ნაკლები ზუსტი პასუხია.
შარშან ტურიზმმა საქართველოს ბიუჯეტის ზრდა გამოიწვია – რამდენად მდგრადია ეს ზრდა?
-როცა ქვეყანა ომში არ არის ჩართული და შედარებით მშვიდია, მაშინ აქ ფასები ისეთი მაღალი არ არის, როგორც სხვა ქვეყნებში. ტურისტული თვალსაზრისით საქართველო კვლავ მიმზიდველ ქვეყნად რჩება. მიმაჩნია, რომ ტურიზმის გარდა, საქართველოს ეკონომიკის რეალური სექტორის, ანუ წარმოების განვითარება სჭირდება, რომლის გარეშეც საქართველოს ეკონომიკა ფეხზე ვერასოდეს დადგება.
ვლადიმერ პაპავა 2001 წლიდან საქართველოს სტრატეგიული და საერთაშორისო კვლევების ფონდის გამოყენებითი ეკონომიკური კვლევის ცენტრის უფროსი მკვლევარი და დირექტორია. 1994-2000 წლებში საქართველოს ეკონომიკის მინისტრიც იყო. 2000 წელს საქართველოს პრეზიდენტის საპარლამენტო მდივნის მოადგილედ დაინიშნა. 2004-2007 წლებში კი საქართველოს პარლამენტის საბიუჯეტო და საფინანსო კომიტეტის უფროსის მოადგილე იყო. 2005-2006 წწ. ფულბრაიტის პროგრამის სტიპენდიანტი იყო ცენტრალური აზიისა და კავკასიის ინსტიტუტში, ნიტცეს სკოლა – SAIS-ში, ჯონ ჰოპკინსის უნივერსიტეტში (ვაშინგტონი, კოლუმბიის ოლქი), 2013-2016 წლებში კი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში რექტორი და ეკონომიკის პროფესორი, პაატა გუგუშვილის ეკონომიკის ინსტიტუტის მთავარი მეცნიერ თანამშრომელი.
