ბოლო თვეებში ქართული ლარი სტაბილურად მყარდება და ძვირდება უცხოურ ვალუტებთან მიმართებაში. რამ განაპირობა ლარის გამყარება, რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს პროცესი, შეიძლება თუ არა ლარის გამყარებამ გავლენა იქონიოს ექსპორტსა და იმპორტზე, ამაზე და სხვა მრავალზე Jnews-ს კვლევითი ინსტიტუტის, ISET-ს უფროს მკვლევარი დავით კეშელავა ესაუბრა.
– რამ განაპირობა ლარის გამყარება და რამდენ ხანს გაგრძელდება?
– პირველ რიგში, უნდა ითქვას, რომ ლარის კურსის გამყარების მთავარი გამომწვევი რუსებისა და ბელორუსების ჩამოსვლაა, რის შედეგადაც რეკორდულად გაიზარდა გადარიცხვები და ამის მთავარი მხარდამჭერი რუსეთია. იმიტომ, რომ ეს არის არა მხოლოდ საქართველოდან წასული ემიგრანტების გამოგზავნილი თანხა, არამედ ის თანხები, რომლებიც რუსებს საქართველოში შემოაქვთ თავიანთი ხარჯებისთვის. შესაბამისად, ქვეყანაში ბევრი უცხოური ვალუტა შემოდის.
ტურიზმიც სწრაფად აღდგება და აქაც იგივე მდგომარეობაა. ქვეყანაში შემოსული ტურისტები ახალი არ არიან, უმეტესობა რუსეთიდან და ბელორუსიდან არიან. თუმცა, როცა ვუყურებთ, ვხედავთ, რომ ამ სახელმწიფოების გარდა, საქართველოში მგზავრების მაღალი მაჩვენებელი სხვა ქვეყნებიდანაც შეინიშნება.
ტურისტების გადარიცხვები თითქმის პანდემიამდელი დონისაა. ეს მეორე ფაქტორია. მესამე ფაქტორი- მონეტარული პოლიტიკა, მაღალი ინფლაციის პირობებში გვაქვს საკმაოდ კარგი მონეტარული პოლიტიკა და ეს დიდად მოქმედებს კურსის ცვლილებაზე.
– სამხედრო ვითარება გავლენას ახდენს ამაზე?
– რა თქმა უნდა, ემატება ომის შემდეგ შექმნილი მდგომარეობაც. ამ ხნის განმავლობაში ტოტალური გადარიცხვების ჯაჭვი გაწყდა და საქართველომ მიიღო ტრანზიტისა და ლოგისტიკის შესაძლებლობა. თუ გადავხედავთ, მაგალითად, რკინიგზა და საქართველოს პორტები საკმაოდ დატვირთულია. ეს ასევე ხელს უწყობს უცხოური ვალუტის შემოდინების ზრდას. რა თქმა უნდა, ეს არ არის მთავარი ფაქტორი, არის სხვებიც, მაგრამ მაინც მთავარი ფაქტორია რუსეთიდან და უკრაინიდან ემიგრანტები, რომლებიც დიდ ფულს ხარჯავენ.
– მოქმედებს თუ არა ლარის გამყარება ექსპორტსა და იმპორტზე?
– ექსპორტი სწრაფად ვითარდება, მაგრამ პარალელურად იზრდება იმპორტის რაოდენობა. თვიდან გამომდინარე, განსხვავებული რეალობა გვაქვს. მაგალითად, არის თვეები, როდესაც იმპორტი უფრო სწრაფად იზრდებოდა, ვიდრე ექსპორტი და არის თვეები, როდესაც ექსპორტი უფრო სწრაფად გაიზარდა. შეიძლება ითქვას, რომ ეს ფაქტორი არ შეიძლება იყოს მთავარი, მაგრამ როცა მომავალზე ვსაუბრობთ, აქ შეიძლება გადამწყვეტი იყოს განსხვავება ექსპორტსა და იმპორტს შორის. თუ სამომავლოდ სავაჭრო ბალანსი გაუარესდება, ეს ლარზე ზეწოლას მოახდენს. ჩვენ უკვე დიდი ხანია ვართ დამოკიდებული რუსეთის ეკონომიკაზე და ეს დამოკიდებულია იქ არსებულ ვითარებაზე, რამდენად სწრაფად განვითარდება ექსპორტი.
– შესაძლებელია თუ არა ვალუტის კურსის პროგნოზირება?
– ძალიან რთულია პროგნოზირება, მაგრამ, როცა მთელ მსოფლიოში არის ზოგადი ქაოსი, სიტუაცია არაპროგნოზირებადია, მათ შორის ომის, ენერგეტიკული კრიზისის, მაღალი ინფლაციისა და ფულის გადარიცხვის ჯაჭვის მოშლის გამო, ასევე პანდემიის რისკების გამო.
