ხშირად მშობლებმა არ იციან, როგორ მოიქცნენ, მათი შვილების სქესობრივი მომწიფების ასაკში. სწორედ ამ ასაკში არიან ბავშვები უფრო დაუცველები, როგორც გარე საფრთხეების, ასევე შინაგანი შიშების მიმართ. ამ ასაკში ხშირია გაუაზრებელი საქციელი, რასაც მათთვის სერიოზული პრობლემები მოაქვს. თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარებასთან ერთად ეს შეცდომები ინტერნეტში ხვდება, საჯარო განხილვის ობიექტი ხდება, რასაც სულ ცოტა, ფსიქოლოგიური პრობლემები მოსდევს.
ხშირია მოზარდების მიმართ სექსუალური ხასიათის დანაშაული, ეს თემები ახალქალაქის საზოგადოებაში ტაბუდადებულად ითვლება, ტრადიციებისა და აღზრდიდან გამომდინარე. ტაბუდადებულია სიტყვა “სექსი” და “სქესობრივი აღზრდა”. სოციალური ქსელების განვითარებასთან ერთად ბავშვები, მოზარდები დაუცველები ხდებიან. ისინი ინტერნეტის საშუალებით იწყებენ სქესობრივ თვითგანათლებას, თუმცა, ეს განათლება ყოველთვის ეფექტიანი არ არის. მაგალითად, უკვე მეორედ სხვადასხვა მესენჯერებით ვრცელდება შიშველი მოზარდების, ხშირად გოგონების ფოტო, ან ვიდეო. მსგავსი “კომპრომატები” როგორც ფინანსური, ისე სექსუალური შანტაჟის საფუძველი ხდება. ასეთ შემთხვევებში ბავშვებს, მოზარდებს მშობლების გაბრაზების ეშინიათ და სულ უფრო ღრმად ეფლობიან ჭაობში. არავინ იცის, რა უნდა გააკეთოს ასეთ სიტუაციაში, არც ერთი მშობელი არ ფიქრობს, რომ ეს შეიძლება მის შვილს გადახდეს, მაგრამ არავინ არის დაზღვეული მსგავსი პრობლემებისგან. ასეთი პრობლემების თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია მოზარდებთან სქესობრივ მომწიფებაზე საუბარი, – ამბობენ ფსიქოლოგები. ამ და სხვა ბევრ საინტერესო თემაზე Jnews-ს ფსიქოლოგი ანა მინასიანი ესაუბრა.
როგორ იწყება მოზარდების კრიზისი, რა შედეგები აქვს ამას?
– გარდატეხის ასაკი ცხოვრების ერთ-ერთი კრიზისული ეტაპია, შეიძლება ითქვას, ყველაზე რთული ეტაპი. მოზარდობის ასაკში ბევრი რამ შეიცვალა. თუ ადრე მოზარდობა 12 წლის ასაკიდან იწყებოდა და 18 წლამდე გრძელდებოდა, ახლა კრიზისი 9 წლის ასაკიდან იწყება და 21 წლამდე გრძელდება. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ბავშვებში მომწიფების პერიოდი უფრო ადრე იწყება. ეს გამოწვეულია ფიზიოლოგიური ასპექტებით, მაგრამ აქ ცნობიერება დიდ როლს თამაშობს. ბავშვები ინფორმაციას გაცილებით ადრე იღებენ და ფსიქოლოგიურად ადრე მწიფდებიან, რაც ხელს უწყობს ადრეულ ფიზიოლოგიურ სიმწიფეს. მოზარდობა ორ ეტაპად იყოფა: დადებითი და უარყოფითი. პირველი, ნეგატიური ეტაპია, რომელიც დაკავშირებულია სხეულზე თმის გაჩენასთან, იწყება სქესობრივი მომწიფება, მენსტრუალური ციკლი გოგონებში, ერექცია ბიჭებში და ა.შ. ყველა ეს ცვლილება სახეზე, სხეულზე, ბავშვებში ვითარდება შფოთვის, პანიკის გრძნობა. ფიზიოლოგიური ცვლილებების გარდა, ბავშვებში იწყება ჰორმონალური ცვლილებები. ანუ ის ჰორმონები, რომლებიც იწვევს ფიზიოლოგიურ განვითარებას, იწვევს ფსიქოლოგიურ ცვლილებებს, ეს საკმაოდ დიდ გავლენას ახდენს ნერვულ სისტემაზე. ეს არის ძირითადად ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონები, სქესობრივი ჰორმონების ცვლილება, ტესტოსტერონის ცვლილება გოგონებში, პირიქით ბიჭებში და ა.შ. ძლიერად მოქმედებს ნერვულ სისტემაზე. პოზიტიური ეტაპი იწყება 15 წლის შემდეგ, როდესაც თინეიჯერები თავს სრულყოფილ ინდივიდებად გრძნობენ. სქესობრივი მომწიფების დაწყებისას საფრთხე მდგომარეობს იმაში, რომ ბავშვები აცნობიერებენ თავიანთ სქესს, უჩნდებათ სექსუალური სურვილები. ჩვენს რეგიონში ეს საკითხი ტაბუდადებული თემაა. ანუ მშობლები თავს უფლებას არ აძლევენ, შვილები სქესობრივი მომწიფებისთვის წინასწარ მოამზადონ. მშობლები არ ელაპარაკებიან ბავშვებს. და როცა ბავშვები კითხულობენ, ამ კითხვებზე პასუხები არ არსებობს. თემას ხურავენ, ამბობენ, სირცხვილია, ამაზე ლაპარაკი არ შეიძლება, ასეთ კითხვებს არ ვსვამთ. ამიტომ ბავშვები ამ ინფორმაციის მოძიებას იწყებენ ინტერნეტში, მეგობრებისგან და ა.შ. ბავშვმა ოჯახში თავი დაცულად უნდა იგრძნოს. მამისგან, დედისგან. ეს საკითხები თავიდანვე უნდა განიხილებოდეს. ნუ დაელოდებით ბავშვებისგან ამ კითხვების დასმას. მშობლებმა უნდა მისცენ შვილებს სექსუალური განათლება. ინფორმაცია უნდა მიეცეს ბავშვს ასაკის მიხედვით. სანამ ბავშვს შეუძლია ამ ინფორმაციის აღქმა და გაგება. კითხვებზე საკმაოდ ბევრი უნდა ვისაუბროთ.
როგორც მოვიქცეთ, თუ ბავშვი არ გენდობა, ან ეშინია მშობლების გაბრაზების?
– მშობელი თავის შვილს ძალიან კარგად უნდა იცნობდეს, ნერვული სისტემისა და სხვა თავისებურებების გათვალისწინებით, მისი დამოკიდებულება საზოგადოების, გარემოს მიმართ. გაზრდის პერიოდში ბავშვები საკუთარ თავში ჩაკეტილები ხდებიან, თავს არასრულყოფილად მიიჩნევენ. იმიტომ, რომ როცა მათ სურთ რამეზე საუბარი, მშობლების უარყოფილი სიგნალი ძალიან აგრესიულია. თავისთავად ბავშვი საკუთარ თავში იკეტება და არაფერზე არ საუბრობს, იმიტომ, რომ ფიქრობს, რომ მშობელმა უნდა უყვიროს, სცემოს, შეარცხვინოს. ეს საკითხები ტაბუდადებულია. ჩვენ გვაქვს სტერეოტიპები, რომელთაგან თავის დაღწევა ძალიან რთულია. მესმის მშობლების. მაგრამ დღეს ძალიან ადვილია ონლაინ განათლების მიღება. თქვენ შეგიძლიათ ისწავლოთ ბავშვებთან სწორად კომუნიკაცია, საუბარი. სკოლაში კი, სულ მცირე, ბიოლოგიის გაკვეთილებზე, მასწავლებელმა, რომელიც ადვილად გადაფურცლავს გვერდებს სექსუალურ განათლებაზე, ბავშვებს უფრო ღრმა ცოდნა უნდა მისცეს სასქესო ორგანოების, ჰიგიენის შესახებ, ბავშვებს ჯერ უნდა ასწავლონ „არას“ თქმა. რათა მათ გაიგონ, რომ მათი სხეული, მათი საკუთრებაა და მათ შეუძლიათ თქვან არა. რაც შეეხება მომენტებს, როდესაც გოგონები საკუთარ თავს შიშველს უღებენ, მოზარდებს ძალიან ხშირად უყვარდებათ, ამაში დიდი მნიშვნელობა აქვს ჰორმონალურ ბალანსს. და ამ მდგომარეობაში ყოფნისას ბავშვი ენდობა საპირისპირო სქესს. და მათ ეჩვენებათ, რომ უყვართ და მას აქვს საპასუხო გრძნობები და ბუნებრივია მშობლების მაგალითის აღება, რომ ისინი ერთად არიან, ერთ ოთახში სძინავთ და ა.შ. მას ესმის ეს ყველაფერი და იწყებს წარმოდგენას, რომ ეს ადამიანი მისი საყვარელია და ყველაფერი შესაძლებელია. საკითხავია რა არის „არა“ – ეს არ არის უბრალოდ „არა“, არამედ უნდა ავუხსნათ რა არის სიყვარული, გრძნობები, სექსუალური ურთიერთობების შედეგები, რა არის პორნოგრაფია, შიშველი ფოტოები, რომელიც ძალიან გავრცელებულია ინტერნეტში. და ბავშვმა უნდა გაიგოს, რატომ არის ეს შეუძლებელი. ჩვენ უნდა ვისაუბროთ საფრთხეებზე. აქ საკითხავი ის კი არ არის, რომ ბავშვს რცხვენიათ და ჭორაობენ მათზე, არამედ კითხვა იქამდე მიდის, რომ საქმე ეხება სქესობრივ აქტს. ანუ მოზარდი ვერ აცნობიერებს სქესობრივი აქტის შემდეგ გართულებებს. ანუ „შეუძლებელია“ არა, რაღაც სტერეოტიპების გამო, არამედ იმიტომ, რომ საშიშია მისი ორგანიზმისთვის, ჯანმრთელობისთვის. სირცხვილი ბოლოა, რაც მნიშვნელოვანია. ჩვენ უნდა ვიფიქროთ ბავშვის ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობაზე, ფიზიოლოგიურ ჯანმრთელობაზე. ჩვენ, მშობლებმა, საკუთარ თავში უნდა ვიპოვოთ ძალა და ბავშვს მივაწოდოთ ინფორმაცია.
თუ ბავშვი რთულ სიტუაციაში აღმოჩნდა, რა უნდა გააკეთოს მშობელმა?
– პირველ რიგში ბავშვმა უნდა გაიგოს, რომ მშობლებმა შვილი უნდა მიიღონ ისეთი, როგორიც არის, მიუხედავად იმისა, მართალია ის თუ არა, კარგია თუ არა. ასეთი ბავშვი მშობლებთან უფრო გულახდილია. თუ ბავშვი ასეთ სიტუაციაში აღმოჩნდა, სწორი გამოსავალია მიმართოთ სპეციალისტს. რადგან მას არ შეუძლია დამოუკიდებლად გამოვიდეს ამ სიტუაციიდან, არ შეუძლია გულახდილობა, საკუთარი განცდებისა და გრძნობების გაზიარება. ასეთ შემთხვევებში ბავშვი, მოზარდი იკეტება საკუთარ თავში, თავს შეიკავებს საზოგადოებაში გასვლისგან, სკოლაში, გაუფრთხილდება საზოგადოებას და ეს გამოიწვევს უამრავ ფსიქოლოგიურ პრობლემას, რომელიც გავლენას მოახდენს მთელ მის ცხოვრებაზე. ამიტომ აუცილებელია სპეციალისტთან საუბარი და სამუშაოს ჩატარება, რათა ბავშვმა, მოზარდმა გაიგოს და მიიღოს თავისი „შეცდომა“. რათა ეს შეცდომა მისთვის ტრავმად არ იქცეს, რომ ცხოვრება თავდაყირა არ დადგეს.
