დასტაბილურდება თუ არა რუსული რუბლის კურსი, გაძვირდება თუ გაიაფდება ბენზინი და სხვა ნავთობპროდუქტები – ამ და ბევრ სხვა თემაზე Jnews-ს რონდელის ფონდის ექსპერტი ეკონომიკურ საკითხებში, პროფესორი ვლადიმერ პაპავა ესაუბრა.
უკრაინის ომის გამო პირველი სამომხმარებლო შოკი ოდნავ დასტაბილურდა, რა მდგომარეობაა ეკონომიკაში ახლა, ომის დაწყებიდან ერთი თვის შემდეგ?
– ყველაზე დიდი ეკონომიკური პრობლემა, რომელიც განსაკუთრებით აწუხებს საქართველოს და არა მარტო საქართველოს მოსახლეობას, არის ბენზინისა და სხვა ნავთობპროდუქტების გაძვირება. მაგრამ ეს გლობალური პროცესია, რადგან რუსული საწვავის ყიდვაზე უარის გამო, ენერგეტიკულ ბაზარზე მიწოდებაც შემცირდა. ეს ყველაზე მტკივნეული არა მარტო საქართველოსთვის, არამედ თითქმის ყველგან, განსაკუთრებით ევროპაში.
მოსალოდნელია თუ არა საქართველოში ნავთობპროდუქტების კიდევ უფრო გაძვირება?
– ახლახან წავიკითხე ამერიკელი ეკონომისტის კვლევა, რომელიც სწავლობს აშშ-ში ბენზინის გაძვირების საკითხს და აკეთებს შემდეგ დასკვნას, რომ ამჟამად თითქმის შეუძლებელია პროგნოზირება, გაიზრდება თუ არა ფასები, რამდენით გაიზრდება, რამდენ ხანში. ბევრი რამ არის დამოკიდებული იმაზე, თუ რამდენად ეფექტიანად იმუშავებს რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები, რამდენად სწრაფად დასრულდება ომი უკრაინაში. ასევე, ბევრი რამ არის დამოკიდებული ნავთობის მწარმოებელ სხვა ქვეყნებზე, რომლებიც გაზრდიან ან არ გაზრდიან ნავთობის მოპოვებას. თუ ისინი დათანხმდებიან გაზრდაზე, მაშინ, რა თქმა უნდა, მიწოდება გაიზრდება, შემდეგ კი ფასები დაიკლებს. ანუ ბევრი პირობა უნდა შესრულდეს – ეს არის ომიც და ნავთობის წარმოებაც, ამიტომ ეს ამერიკელი ეკონომისტი ამბობს, რომ ბენზინზე და სხვა ენერგორესურსებზე გაძვირების პროგნოზირება აშშ-სთვის თითქმის შეუძლებელია. ასევე შეუძლებელია იმის პროგნოზირება, თუ რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს მდგომარეობა, მით უფრო, შეუძლებელია საქართველოსთვის, რომელიც მთლიანად იმპორტზეა დამოკიდებული.
რა ალტერნატივა შეიძლება ჰქონდეს რუსულ საწვავს, თუ საქართველო მასზე უარს იტყვის?
– ნაკლებად სავარაუდოა, რომ საქართველომ უარი თქვას რუსულ ენერგორესურსებზე, ჯერჯერობით ევროკავშირიც არ ამბობს უარს. ომის მიუხედავად, გაზს რუსეთიდან ყიდულობენ. ხოლო გაზსადენი, რომელიც უკრაინის ტერიტორიაზე გადის, მაქსიმალურად გამოიყენება. როგორც ჩანს, საქართველო ენერგორესურსების შეძენაზე უარს არ იტყვის. ეს ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ გადავიხდით. თუ რუსეთი დაჟინებით მოითხოვს რუბლით გადახდას, მაშინ ეს ქართული მხარისთვის ფუნდამენტურად წამგებიანი იქნება. რადგან რუბლი არის ვალუტა, რომელიც ძალიან უფასურდება.
რუბლის კურსმა მატება დაიწყო – ეს სტაბილიზაციაა თუ სტაბილიზაციის სახე?
– ეს არის დროებითი სტაბილურობა, რადგან დაბლოკილია რუსეთის ცენტრალური ბანკის რეზერვები, დაბლოკილია ყველა ის სახსრები, რაც რუსეთს ჰქონდა უცხოურ ვალუტაში. მაშასადამე, მისთვის ხელმისაწვდომია მხოლოდ მისი ოქროს სავალუტო რეზერვები, თანაც შეზღუდული მოცულობით. ამიტომ, დიდი ალბათობით, რუსული რუბლის გაუფასურება გაგრძელდება. ამის პროგნოზირებაც, პრინციპში, ძალიან რთულია.
