ვაქცინაცია საქართველოში იმ სცენარით არ მიმდინარეობს, როგორსაც მთავრობა ელოდა. დაგეგმილი იყო დღეში 3000-4000 ადამიანის ვაქცინაცია, მაგრამ ეს დაახლოებით 2000 აღმოჩნდა. ვაქცინაცია შედარებით აქტიურია ქალაქ თბილისში, ქუთაისში, ბათუმში, რეგიონებში ადამიანები სურვილის გარეშე იცრებიან.
Jnews–ი იმ კითხვებზე პასუხების მიღებას შეეცადა, რომლებიც ხშირად აწუხებს მოსახლეობას და არცოდნის გამო, ჩნდება შიში. რა განსხვავებაა სხვადასხვა ვაქცინებს შორის, სავალდებულოა თუ არა ვაქცინაცია, უკუჩვენებებზე და ვაქცინაციის დროს სწორ ქცევაზე, Jnews-ს იმუნიზაციის ეროვნული ტექნიკური საკონსულტაციო ექსპერტების ჯგუფის ხელმძღვანელი, თსსუ-ს პროფესორი, იაშვილის სახ. ცენტრალური საბავშვო საავადმყოფოს კლინიკური დირექტორი ივანე ჩხაიძე ესაუბრა.
– ამჟამად ვაქცინაციას ვატარებთ ვაქცინებით – AstraZeneca, Pfizer BioNTech -ი და Sinopharm -ა. თითოეულ ცალკეულ ვაქცინას ვისთვის აქვს კატეგორიული უკუჩვენება?
AstraZeneca–სა და Pfizer-BioNTech–ს (BNT162b2) ვაქცინაციას უკუჩვენება აქვს მათთვის, ვისაც აქვს ძლიერი ალერგიული რეაქცია, ანაფილაქსია ვაქცინის, რომელიმე კომპონენტზე ან წინა ვაქცინაციაზე, ამ ვაქცინას მათთვის უკუჩვენება აქვს. ზოგადად ეს ფორმულირება ყველასთვის იგივეა, Sinopharm-ისთვისაც. ნებისმიერ ვაქცინას აქვს თავისი უკუჩვენება, ამის შესახებ პრეპარატის ფურცელზე იწერება. ერთადერთი განსხვავება მხოლოდ ჩინურ ვაქცინაშია (Sinopharm), მას აქვს ორი სხვა უკუჩვენება. პირველი ეხება სისტემური ეპილეფსიის დიაგნოზირებულ ადამიანებს, რომლებსაც ეპილეფსიური სინდრომები უვითარდებათ. მეორე – ის ადამიანები, ვისაც სერიოზული, ქრონიკული დაავადება აქვთ. ყველაზე ხშირად ეს არის ბოლო სტადიის ონკოლოგიური დაავადებები. ამ ვაქცინებს ამ ადამიანებისთვის უკუჩვენება აქვთ. რაც შეეხება სხვა კომპონენტებს, ყველას ერთი და იგივე აქვს, დიდი განსხვავება არ არის.
– ახალზე საუბრისას ე.წ. კორონავირუსის ბრიტანულ შტამზე, აღნიშნავენ, რომ ის ბავშვებზეც მოქმედებს. რატომ არ კეთდება ვაქცინა ბავშვებისთვის?
ერთადერთი ქვეყანა, რომელსაც გარკვეული გამოცდილება აქვს კორონავირუსის წინააღმდეგ ბავშვების ვაქცინაში- ისრაელია. არსებობს მონაცემები, რომ 600 ბავშვი აცრილია, მაგრამ ესენი არიან ბავშვები, რომლებსაც აქვთ ქრონიკული დაავადებები, როგორიცაა კისტოზური ფიბროზი. მაგრამ AstraZeneca-ს და Pfizer-ის კომპანიები უკვე ატარებენ კვლევებს ბავშვებში, პირველი 12-დან 18 წლამდე და მეორე 6-დან 12 წლამდე. კვლევა მიმდინარეობს ამ ორ ჯგუფში, ამერიკელები იმედოვნებენ, რომ ოქტომბრიდან ისინი ბავშვების ვაქცინაციასაც დაიწყებენ.
– ვაქცინაციამდე ადამიანებზე კვლევა არ ჩატარებულა. როგორ შეიძლება ადამიანის გამოკვლევა, რათა დარწმუნდეს, რომ მას გართულება არ ექნება?
ამასთან დაკავშირებით, ჩვენ გვაქვს კითხვარი, ეს არის კითხვარი, რომელიც ახალი მონაცემების მიღებისთანავე ივსება. მაგალითად, თუ ადამიანი გადაწყვეტს ვაქცინაციაზე წასვლას, ექიმი, რომელიც მას მიიღებს, პირველ რიგში, ჰკითხავს, თუ რა სახის ვაქცინით უნდა აცრა. აქედან გამომდინარე ექიმს აქვს გარკვეული კითხვარი და გარკვეული კითხვები. ეს კითხვები მოიცავს იმ დაავადებებს ან საეჭვო რისკ ფაქტორებს, რომლებმაც ვაქცინაცია შეიძლება გაართულოს. არის კითხვები: “გაქვთ რაიმე რეაქცია წამლებზე, მიღებული გაქვთ თუ არა რაიმე წამალი, რომელიც გავლენას ახდენს სისხლის შედედებაზე და ა.შ. ამ კითხვების ჩამონათვალი გაცილებით დიდია, ვიდრე თავდაპირველი მიღებისას. თავიდან თრომბოლიზური დაავადებების შესახებ კითხვები არ იყო, ამიტომ ყველა ეს კითხვა ახლა შეტანილია. აქედან გამომდინარე არის გარკვეული დაცვა.
– ანუ თითოეულ ვაქცინას აქვს თავისი კითხვარი?
ყველა ექიმს, მიუხედავად იმისა, თუ რომელ კლინიკაში მუშაობენ, ყველას აქვს გაფართოებული კითხვარი. თითოეული ვაქცინისთვის ცალკე. მაგალითად, კითხვა: “გადაიტანეთ თუ არა covid-19?”, არის ყველა კითხვარში, მაგრამ არსებობს კითხვები, რომლებიც კონკრეტულ ვაქცინას ეხება. მაგალითად, ვენური თრომბოზის შესახებ კითხვა Sinopharm-ის კითხვარში არ არის დასმული, ისმის AstraZeneca-ს შემთხვევაში. ასეთი კითხვები ბევრია. 15-ზე მეტია, რომელთა მიზანია შესაძლო მიზეზის პოვნა, რამაც შეიძლება ვაქცინაცია გაართულოს. მაგრამ საჭიროა თუ არა რაიმე ანალიზის გაკეთება ვაქცინაციამდე, ცალსახად არა. ექიმი ამ კითხვების საფუძველზე წყვეტს საჭიროა თუ არა დამატებითი ანალიზები. ეს ჯერ არცერთ ქვეყანაში არ არის სავალდებულო.
– რა უნდა გაკეთდეს ან რა არ უნდა გაკეთდეს ვაქცინაციამდე და მის შემდეგ?
ვაქცინაციამდე არ არის საჭირო მედიკამენტების მიღება. ზოგჯერ ფიქრობენ, რომ ანტიალერგენული მედიკამენტების მიღება აადვილებს ვაქცინაციას. ეს არ არის სავალდებულო. არ შეიძლება ალკოჰოლის მიღება ვაქცინაციიდან 2 კვირის შემდეგ. სხვა შეზღუდვები არ არსებობს. ვალერიანის დალევა შეიძლება, ეს არ უშლის ხელს, დამშვიდებისთვის. მომზადებაა საჭირო, თუკი ნერვიულობთ.
– შესაძლებელია თუ არა ვაქცინაციის შემდეგ ადამიანი კორონავირუსით დაავადდეს?
არა. ერთადერთი ვაქცინა, რომელსაც შეუძლია დაინფიცირება, არის გრიპის ვაქცინა, მაგრამ ეს ვაქცინა არ მიეწოდება საქართველოს. დღესდღეობით საქართველოს არ მიეწოდება არცერთი ვაქცინა, რამაც შეიძლება დაავადება გამოიწვიოს. კორონავირუსის ვაქცინები, რომლებიც საქართველოში არსებობს, რეალურად ვერ იწვევს კორონავირუსს, რადგან იქ ვირუსული ნაწილაკები არ არის. ეს გამორიცხულია. იქ ვირუსის ნაწილაკები არ არის. AstraZeneca- ს მიერ გამოყენებულ ტექნოლოგიას ადენოვირუსის ვექტორზე დაყრდნობით ვექტორულ ტექნოლოგიას უწოდებენ. ვაქცინა, რომელიც Pfizer-ის ტექნოლოგიაში გამოიყენება, არის mRNA-ზე (მატრიცული რნმ) დაყრდნობილი ტექნოლოგიის ვაქცინა, Sinopharm-ში გამოყენებული ვაქცინის ტექნოლოგია- მთლიანად არააქტიური ვირუსია, ვირუსი მთლიანად ინაქტივირებულია, ანუ მკვდარია. ვაქცინის არცერთ ტექნოლოგიაში არ გამოიყენება კორონავირუსის, არც ნაწილაკი, არც ცოცხალი ან დასუსტებული ნაწილი – ცალსახად.
ვაქცინაში მატრიცული რნმ არ მოქმედებს ან ურთიერთქმედებს დნმ-ზე. mRNA უჯრედებისათვის ინსტრუქციას ატარებს, რომლებიც მიმართულია ცილების შექმნაზე, რომლებიც გამოიყურება ისევე, როგორც SARS-CoV-2 ვირუსის ზედაპირზე მდებარე ცილები, რომელიც იწვევს COVID-19-ს. როდესაც უჯრედების ზედაპირზე ასეთი ცილები ჩნდება, თქვენი სხეული მათ უცხოს სახით აღიარებს და იმუნურ რეაქციას იმუშავებს, რომელიც ანტისხეულების შექმნას ითვალისწინებს ამ კონკრეტული ცილის წინააღმდეგ.
– თუ ინფიცირებული ადამიანი ვაქცინაციაზე მიდის, მაგრამ მან ჯერ არ იცის, რომ ინფიცირებულია, საშიშია?
ამ კითხვას ხშირად სვამენ, ეს არის ნომერ პირველი კითხვა. უნდა ვიცოდეთ თუ არა კორონავირუსის ანტისხეულების ტიტრები. არა, სულაც არ არის აუცილებელი, ეს ვაქცინა საშიში არ არის, რადგან ის არავითარ შემთხვევაში არ გაართულებს კორონავირუსის მიმდინარეობას. უკვე მილიარდია აცრილი და ერთ შემთხვევასაც კი ვერ ნახავთ. რა თქმა უნდა, ამ მილიარდში გამორიცხული არ არის, რომ ვინმე ვირუსის დაავადების ფაზაში აიცრა, და არცერთ შემთხვევაში არ დაფიქსირებულა გართულებები. საბედნიეროდ, არა.
– შესაძლებელია თუ არა სხვადასხვა ვაქცინებით აცრა პირველი და მეორე დოზების დროს?
ჯერჯერობით მხოლოდ ერთი ქვეყანაა, გერმანია, რომელმაც სხვადასხვა მწარმოებლის ორი ვაქცინით აცრის ნება დართო. არა, სრულად კრძალავს ასეთ ქმედებებს, და ამბობს, რომ აუცილებელია იმ ვაქცინით დასრულება, რომლითაც ადამიანმა აცრა დაიწყო .
– რამდენად საიმედოა ვაქცინის გამოყენება მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის ავტორიზაციის გარეშე?
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ლიცენზია არაფერ შუაშია, დღეს მსოფლიოში გამოიყენება 13 ვაქცინა, ამ 13-დან AstraZeneca და Pfizer-ი, რომლებიც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ არის ავტორიზებული, შემოდის საქართველოში. არის სხვა ქვეყნების ავტორიზაციაც: ევროკავშირი, ევროპის ქვეყნები, ამერიკა. ეს აბსოლუტურად არასავალდებულოა და ამ მხრივ არავინ არაფერს არღვევს. ეს არ არის სახიფათო, არც საშიში, მთავარია, რომ ყველა ვაქცინას ჰქონდეს ავტორიზაცია. მაგალითად, ჩინეთის ვაქცინას 24 ქვეყანა გამოიყენებს. რეგისტრაციას დღეს-ხვალ ველოდებით.
– რა არის საჭირო, რომ ვაქცინა დარეგისტრირდეს (ავტორიზაცია გაიაროს)?
იმისათვის, რომ ვაქცინა დარეგისტრირდეს, მან უნდა გაიაროს ყველაზე სერიოზული შემოწმება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაში არსებობს ასეთი სტრუქტურა – ექსპერტთა სტრატეგიული კონსულტაციური ჯგუფი, და თუ ეს ჯგუფი უარს იტყვის, ეს ვაქცინა ბოლო ფაზაზე ვერ გადავა. როდესაც ვაქცინა ექსპერტთა სტრატეგიული კონსულტაციური ჯგუფის შემოწმებას გაივლის, ის ყოველთვის ღებულობს ავტორიზაციას. ჩინურმა ვაქცინან ექსპერტთა სტრატეგიული კონსულტაციური ჯგუფის შემოწმება მარტის ბოლოს გაიარა. ჯგუფის თქმით, ვაქცინა მუშაობს და ეფექტიანია. ერთადერთი შენიშვნა არის ის, რომ არ არის საკმარისი ინფორმაცია უფროს ასაკობრივ ჯგუფებში გამოყენების ეფექტურობის შესახებ.
– განიხილავს თუ არა საქართველო რუსული ვაქცინის შეძენის შესაძლებლობას?
არ არის დაგეგმილი რუსული ვაქცინის შეძენა.
– რა განსხვავებაა ვაქცინებს შორის და რა კრიტერიუმების არჩევაა საჭირო?
ყველაზე მნიშვნელოვანი კრიტერიუმი, რომელიც ახლა საქართველოში გამოიყენება, არის ეფექტურობის შეფასება. ჩვენი კოლეგები და მოსახოლება ეფექტურობას უყურებს. AstraZeneca-ს აჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ავტორიზაცია აქვს, ის უფრო ნაკლებად გამოიყენება ვიდრე Pfizer-ი, AstraZeneca-ს ავტორიზაციაც ვერ დაეხმარა. მთავარი პრინციპი, რომლითაც ჩვენი თანამემამულეები ირჩევენ, არის ეფექტურობის მაჩვენებლები. Pfizer–ს დღემდე ყველაზე მაღალი აქვს – 95%. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია თვლის, რომ ყველა ვაქცინა, რომლებსაც 70% ან მეტი აქვთ ეფექტურობა, ძალიან კარგ და ეფექტურად ითვლება. ამ მხრივ ვაქცინებს შორის განსხვავება არ არის. AstraZeneca–ს აქვს 86%, Pfizer–ს 95%, Sinopharm-ს — 87%. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია ამ ყველა ვაქცინას ეფექტურად თვლის.
– რა გვერდითი მოვლენებია შესაძლებელი ვაქცინაციის შემდეგ ?
ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენები, რომლებსაც ლოკალურ-სისტემურს უწოდებენ, ეს არის შემდეგი: სიწითლე, ტკივილი და შეშუპება ვაქცინაციის ადგილზე. სისტემურიდან: ეს არის მაღალი ტემპერატურა, თავის ტკივილი, სახსრების ტკივილი. ყველა ვაქცინას აქვს გვერდითი მოვლენა. არ არსებობს არცერთი ვაქცინა და არც იარსებებს, რომელსაც გვერდითი მოვლენები არ ექნება.
ანაფილაქსიური გართულებების 1 000 000-დან ოთხი შემთხვევაა. ანაფილაქსიური რეაქცია, რომელიც ჩვენ საქართველოში გვქონდა, ერთ-ერთი მათგანია. უბრალოდ ყველა თანამშრომელი უნდა იყოს მზად, დატრენინგებული და მედიკამენტებით უზრუნველყოფილი. ეს ანაფილაქსიური რეაქციები დაფიქსირებულია მთელ მსოფლიოში და გამონაკლისი არც საქართველოა. ვიმედოვნებთ, რომ მსგავსი გართულებები საქართველოში აღარ იქნება.
– პაციენტი, რომელმაც კორონავირუსი გადაიტანა, რა დროის გასვლის შემდეგ შეძლებს აცრას?
მსოფლიოში 150 მლნ ინფიცირებულიდან დაახლოებით 70 ინფიცირებულია დადასტურებული. რა თქმა უნდა, ახალმა მუტაციურმა შტამებმა შეიძლება ხელი შეუწყონ ინფექციას, ეს მხოლოდ მოლოდინებია, მაგრამ პრაქტიკაში ასეთი შემთხვევები არ არსებობს. ხოლო რაც შეეხება იმას, რამდენ ხანს გრძელდება იმუნიტეტი, ანუ რამდენ ხანშია სისხლში ანტისხეულები, დღეს ყველა მონაცემი მიუთითებს იმაზე, რომ ანტისხეულები სისხლში 8 თვე გრძელდება. ჯერ არავინ იცის. თუ ადამიანმა კორონავირუსი გადაიტანა, მაშინ მას, დიახ, ვაქცინაცია სჭირდება. კითხვა იმის შესახებ, რამდენი ხნის შემდეგ. დასაწყისში ოთხი თვე დავაფიქსირეთ, ოთხი თვე აუცილებლად ჩერდება სისხლში. თითქმის ოთხი თვის განმავლობაში თქვენ უზრუნველყოფილი ხართ იმუნიტეტით. თქვენ გაქვთ იმუნიტეტი და ემატება ვაქცინით შექმნილი იმუნიტეტი და ეს იქნება 100% დაცვა კორონავირუსისგან.
– რას იტყვით ინდური შტამის შესახებ, შეიძლება თუ არა მან კორონავირუსის ახალი ტალღით მსოფლიოს საფრთხე შეუქმნას?
ინდური შტამი ახალი არ არის, ამის შესახებ ჯერ კიდევ ოქტომბერში ვიცოდით. ოქტომბერში დაფიქსირდა ინდოეთში. ბევრი ინფიცირებულთა რაოდენობის ზრდის გამო, თვლის, რომ ეს უფრო ინფექციურია, უფრო ლეტალური. ერთი თვის განმავლობაში მასზე უფრო მეტს შევიტყობთ. მაგრამ ჯერჯერობით აბსოლუტურად სწორია, რომ ეს შტამი არ ემუქრება მსოფლიოს, აღარ არის გადამდები და სახიფათო.
კორონავირუსის წინააღმდეგ ვაქცინაცია საქართველოში 2021 წლის 15 მარტს დაიწყო. საქართველოში 3 983 000 მოსახლეა. 7 მაისისთვის აცრილია 51 600 ადამიანი, რაც საქართველოს მოსახლეობის 1.30% -ს შეადგენს.
პირველ ეტაპზე, ვაქცინაცია ჩაუტარდათ ექიმებსა და 65 წელს გადაცილებულ მოქალაქეებს, თუმცა, დაბალი აქტივობის გამო, ვაქცინაციის პროგრამა გაფართოვდა და 55 წელზე მეტი ასაკის მოქალაქეები, ასევე დიალიზის მქონე პაციენტები ან გადანერგილი ორგანოს მქონე პაცინეტებიც დაემატა. Sinopharm პრეპარატით ვაქცინაციის დაწყების შემდეგ, სამიზნე ასაკობრივი ჯგუფი გაფართოვდა და ახლა საქართველოში 18 წელზე უფროსი ასაკის მოქალაქეებს შეუძლიათ ვაქცინაცია.
