ქვეყნის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, დაახლოებით 6 თვის განმავლობაში საქართველოში პოლიტიკური კრიზისია. თითქმის ყველა ოპოზიციურმა პარტიამ, რომლებიც სახლხმა აირჩია, უარი თქვა პარლამენტში შესვლაზე. კონკრეტული ნაბიჯები გადაიდგა კრიზისის დასაძლევად ევროკავშირისა და აშშ-ს ჩარევით. ამაზე და პოლიტიკური კრიზისის სხვა დეტალებზე Jnews–ს რონდელის ფონდის ექსპერტი, ალექსი პეტრიაშვილი ესაუბრა.
– საბოლოოდ რა გადაწყვეტილება მიიღო ხელისუფლებამ და ოპოზიციამ?
ევროსაბჭოს პრეზიდენტის, ჩარლზ მიშელის ძალიან აქტიური მხარდაჭერით, ასევე მისი პირადი წარმომადგენლის შუამავლობით, პლუს აშშ-სა და ევროკავშირის ელჩების მონაწილეობით, შესაძლებელი იყო გარკვეული შეთანხმების მიღწევა. ცნობილია, რომ არ არსებობს ცალმხრივი, ხელსაყრელი შეთანხმება. მხარეები უნდა შეთანხმდნენ კომპრომისზე, ეს შეთანხმება არ უნდა იყოს წამგებიანი თითოეული მხარისთვის. გარკვეულწილად, ამა თუ იმ მხარეს აქვს გარკვეული კითხვები, პრეტენზიები და რაც მთავარია, უნდა გადაიდგას დიდი ნაბიჯი პოლიტიკური კრიზისიდან გამოსვლის მხარეს. პანდემიის მე -3 ტალღის და ყველაზე რთული და ღრმა ეკონომიკური და სოციალური კრიზისის ფონზე, ჩვენ საერთოდ არ გვჭირდება პოლიტიკური კრიზისი.
– თუმცა “ნაციონალურმა მოძრაობამ” და “ევროპულმა საქართველომ” ხელშეკრულებას ხელი არ მოაწერეს. რატომ?
მათ აქვთ პრინციპული საკითხი, ამ მხრივ წითელი ხაზი. მე მათი მესმის, სიმართლე გითხრათ. შეთანხმების მიღწევა და მოლაპარაკება მაშინ, როცა მათი პარტიის თავმჯდომარე ციხეში იმყოფება, ფაქტობრივად მძევალია – ეს პრაქტიკულად შეუძლებელია.
– როგორ აფასებთ მელიასა და რურუას განთავისუფლების მექანიზმებს?
ეს მოცემულია კონკრეტულ ხელშეკრულებაში, რომელსაც ხელი მოაწერეს, მაგრამ იქ ყველაფერი გადადის მექანიზმებზე, თუ როგორ შეიძლება მელიას განთავისუფლება. ის კატეგორიული წინააღმდეგია, რომ მისი გირაო გადაიხადონ და ამნისტია გააფორმონ, რომელშიც სამართალდამცავი ორგანოები ჩაერთვებიან, რომლებიც 2019 წლის 20 ივნისს დემონსტრანტების დაშლაში მონაწილეობდნენ. ეს არის მისი პრინციპული პოზიცია. მაგრამ მე ნამდვილად ვიმედოვნებ, რომ შექმნილი სიტუაციიდან გამოსავალი იქნება გამონახული. ევროკავშირმა თავისი დაინტერესება გამოავლინა, მზადყოფნა აქტიურ მონაწილეობაში. არ მახსოვს პრეცედენტი, როდესაც პრეზიდენტი, ევროპის საბჭოს უმაღლესი პოლიტიკური ლიდერი პირადად მონაწილეობდა მოლაპარაკებებში.
რა დათმობებზე წავიდნენ ხელისუფლება და ოპოზიცია პოლიტიკური კრიზისის მოსაგვარებლად?
პირველ რიგში, “ქართულმა ოცნებამ” საერთოდ არ დაუშვა ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის საკითხის ნებისმიერი ფორმის განხილვის შესაძლებლობა. მეორე, დოკუმენტში, რომელსაც მათ ხელი მოაწერეს, აშკარად ჩანს, რომ პოლიტიკურად ორი სისხლის სამართლის საქმეა გააქტიურებული: რურუა და მელია. მათაც დააკავშირეს არჩევნების დანიშვნის შესაძლებლობა, თუ ისინი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში ხმების 43 პროცენტზე ნაკლებს მიიღებენ. ოპოზიციას ასევე ჰქონდა კიდევ ერთი წინადადება: პლებისციტი, მაგალითად “ევროპული საქართველოს” ინიცირებული, რომელიც თვითმმართველობის არჩევნების პარალელურად ჩატარდებოდა. პლებისციტი უფრო მაღალ ზოლს გვახსენებს – 50 + 1. და თუკი საქართველოში 50 და პლუს 1 პროცენტი ხმას მისცემდა ახალ არჩევნებს, ახალი არჩევნები ჩატარდებოდა. ხელისუფლება ამას არ დაეთანხმა.
– პოლიტიკური კრიზისი 6 თვეზე მეტია გრძელდება, ხან ხელისუფლება, ხან ოპოზიცია არ მიდის კომპრომისზე. თუმცა, ხელისუფლების, უფრო სწორედ კობახიძის პოზიცია შეიცვალა აშშ-ში გამგზავრობის შემდეგ, რა არის ამის მიზეზი?
რეალურად უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი პარტნიორები, როგორც ევროკავშირი, ასევე აშშ, ძალიან ყურადღებით აკვირდებოდნენ კრიზისს. ისინი ძალიან აქტიურად მონაწილეობდნენ და მოსმენები იმართებოდა აშშ-ს სენატში, საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტში, ასევე ევროპარლამენტში. იყო მოსმენები და იქიდან ძალიან სერიოზული სიგნალები მოდიოდა იმასთან დაკავშირებით, რომ თუ შეთანხმება არ იქნა მიღწეული, ამ კრიზისიდან გამოსავალი არ მოიძებნება, საქართველომ შეიძლება ამით დიდი ზიანი განიცადოს, როგორც ფინანსურად, ასევე, რა თქმა უნდა, პოლიტიკურად. პირადმა ურთიერთობებმა შესაძლოა უკანა პლანზე გადაინაცვლოს. ჩვენი პარტნიორები მუდამ აღნიშნავდნენ, რომ ეს ორივე მხარის პასუხისმგებლობაა, მაგრამ მეტი პასუხისმგებლობა ეკისრება მათ, ვინც ახლა ხელმძღვანელობაში და უმრავლესობაშია. ასე რომ, ძალიან ლოგიკურია, რომ კობახიძის აშშ-ში ვიზიტის შემდეგ პირველი სიგნალები იქიდან მოვიდა.
– ყოველთვის იძახდნენ, რომ მმართველი პარტია უფრო პრორუსულია. საგარეო პოლიტიკის ვექტორის შეცვლის შანსი ხომ არ “დაიკარგა”. უარი ვთქვით აშშ-ს და ევროკავშირის სახით პარტნიორებზე?
საქართველოში ეს პრაქტიკულად მიუღწეველია, ჩვენი მოსახლეობის უმეტესობა, არსებული კვლევებიდან გამომდინარე, 70-80% ევროინტეგრაციის მომხრეა, ნატოში ინტეგრაციის. არც ერთ ხელმძღვანელობას, არც ერთ მმართველ პარტიას არ ექნება ასეთი შესაძლებლობა, რათა შეიქმნას ასეთი სიტუაცია და შემდეგ, შეიცვალოს ვექტორი რუსეთისკენ, რადგან ეს გამოიწვევს ახალ რევოლუციას. ყველას ახსოვს, რა რეაქცია ჰქონდა მოსახლეობას, საზოგადოებას ვიზიტზე და იმ ფაქტზე, რომ გავრილოვი- დეპუტატი და კომუნისტი, იმ სავარძელში იჯდა, რომელზეც საქართველოს პირველი პრეზიდენტი იჯდა. ასეთი გადატრიალება საქართველოში შეუძლებელია.
– რა მხარდაჭერა აქვს ოპოზიცია?
ხალხის ყოფნა, მიტინგებზე ხალხის რაოდენობა არ ნიშნავს, რომ მხარდაჭერა ცოტაა. ხალხს აღარ სურს ქუჩაში გასვლა და პროტესტის გზით იმის მიღება, რაც მათთვის არის განკუთვნილი. ბოლო გამოკითხვების თანახმად, ახალი არჩევნების დანიშვნას მხარს უჭერს 45/45 პროცენტი, ანუ მოსახლეობის 45 პროცენტი. ეს ნიშნავს, რომ ქართულ საზოგადოებაში ძალიან დიდი წინსვლაა ახალი არჩევნების დანიშნვა და დიდი უნდობლობაა განვლილი არჩევნების შედეგებისადმი.
1995 წლიდან 1998 წლამდე იყო საქართველოს პრეზიდენტის სახელმწიფო მრჩეველი საგარეო და უსაფრთხოების პოლიტიკის ანალიზის სამსახურში. 1998 წლიდან ეკავა სხვადასხვა თანამდებობები საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში. ის იყო ავსტრიაში საქართველოს საელჩოს, ეუთოსა და ვენაში საერთაშორისო ორგანიზაციების საქართველოს მუდმივი მისიის უფროსი მრჩეველი. ის იყო საქართველოს საელჩოს უფროსი მრჩეველი ამერიკის შეერთებულ შტატებში, მექსიკასა და კანადაში და საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი თურქმენეთსა და ავღანეთის ისლამურ რესპუბლიკაში. 2012 წლის ოქტომბერში გახდა საქართველოს პარლამენტის წევრი. 2012-2014 წლებში იყო სახელმწიფო მინისტრი საქართველოს ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის საკითხებში. ელჩ პეტრიაშვილის პოლიტიკური გამოცდილება ძირითადად დაკავშირებულია პოლიტიკურ პარტია “თავისუფალ დემოკრატებთან”, სადაც 2010-2012 წლებში მუშაობდა პოლიტიკურ მდივნად და 2014-2016 წლებში გენერალურ მდივანზე.
