2025 წელს საქართველოში 7300-ზე მეტმა აპლიკანტმა მიიღო სახელმწიფო გრანტი უნივერსიტეტში სწავლისთვის, რაც, სავარაუდოდ, ბოლო შემთხვევა იყო მოქმედი სისტემის პირობებში. დაფინანსების მოდელი შესაძლოა რადიკალურად შეიცვალოს უკვე მომავალ წელს.
ამჟამად, სკოლის კურსდამთავრებულები გრანტებს ერთიანი ეროვნული გამოცდების ქულების საფუძველზე იღებენ. დახმარების ოდენობა დამოკიდებულია მათ ქულებზე და მოიცავს სწავლის საფასურის 50%-ს, 70%-ს ან 100%-ს. სწავლის მაქსიმალური საფასური წელიწადში 2250 ლარია. თუმცა, პრაქტიკაში ეს ყოველთვის საკმარისი არ არის: კერძო უნივერსიტეტებში სწავლის საფასური ხშირად მნიშვნელოვნად მაღალია და მაქსიმალური გრანტიც კი სწავლის საფასურის მხოლოდ მესამედს ან მეოთხედს ფარავს.
თუმცა, ძველი სქემის მიხედვით, 2025 წელს საქართველოს უნივერსიტეტებში ჩარიცხული 31705 პირველკურსელი სტუდენტიდან მხოლოდ მესამედმა მიიღო სახელმწიფოსგან ფინანსური მხარდაჭერა.
ვინ მიიღო და რამდენი?
Bm.ge-ს მონაცემებით, გრანტები 7,317 სტუდენტზე გადანაწილდა.
• 1,785 – სრულად,
• 1,457 – სწავლის საფასურის 70%,
• 4,075 – 50%.
საგრანტო ფონდის ჯამურმა რაოდენობამ 11 მილიონი ლარი შეადგინა. აქედან კერძო უნივერსიტეტებმა მხოლოდ მესამედი – 3.7 მილიონი ლარი მიიღეს.
კერძო სექტორი: ვინ მიიღო ყველაზე მეტი
კერძო უნივერსიტეტებში გრანტებით 2,584 სტუდენტი ჩაირიცხა. დაფინანსების მხრივ ლიდერები იყვნენ:
• თავისუფალი უნივერსიტეტი: 574 პირველკურსელი, 1 მილიონ ლარზე მეტი,
• ბიზნესისა და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტი (BTU): 648 სტუდენტი, 819 ათასი ლარი,
• კავკასიის უნივერსიტეტი: 480 სტუდენტი, 657 ათასი ლარი,
• აგრარული უნივერსიტეტი: 218 სტუდენტი, 315 ათასი ლარი,
• შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტი: 138 სტუდენტი, 176 ათასი ლარი
სახელმწიფო უნივერსიტეტები
აქაც, ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ლიდერობს: 2325 სტუდენტმა მიიღო 3.5 მილიონ ლარზე მეტი ღირებულების გრანტი.
მათ მოსდევენ:
• ილიას უნივერსიტეტი – 675 სტუდენტი, 1 მილიონ ლარზე მეტი,
• საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი – 468 სტუდენტი, 718 ათასი ლარი,
• თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი – 391 სტუდენტი, 669 400 ლარი,
• ქუთაისის საერთაშორისო უნივერსიტეტი (KIU) – 253 სტუდენტი, 357 300 ლარი,
• აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი – 151 სტუდენტი, 193 500 ლარი.
რა შეიცვლება
მთავრობა სისტემის სრული რეფორმისთვის ემზადება. კერძო სექტორის გრანტები შესაძლოა 2026 წლიდან გაუქმდეს, ხოლო სახელმწიფო უნივერსიტეტებში სწავლის საფასური შეიძლება გაუქმდეს და უფასო გახდეს. ხელისუფლება დათანხმდა გარდამავალ პერიოდს, ამიტომ არსებული გრანტები არ გაუქმდება. 2026 წლამდე ჩარიცხულები შეინარჩუნებენ დაფინანსებას.
ამავდროულად, რეფორმა სხვა ზომებსაც მოიცავს. ესენია სახელმწიფო უნივერსიტეტებში საერთაშორისო სტუდენტების მიღების აკრძალვა, პროგრამების დუბლირების თავიდან ასაცილებლად „ერთი ქალაქი, ერთი უნივერსიტეტი“ პრინციპი და სახელმწიფოს როლის გაძლიერება საგანმანათლებლო პროგრამების ფორმირებაში.
უნივერსიტეტებს, არც კერძოს და არც სახელმწიფოს, ჯერ არ მიუღიათ ოფიციალური დოკუმენტები. უნივერსიტეტის ხელმძღვანელები აღიარებენ, რომ მომავალი ცვლილებების შესახებ მედიიდან შეიტყობენ.
დავა და შეშფოთება
ექსპერტები აფრთხილებენ, რომ რეფორმამ შესაძლოა არსებული ბალანსი დაარღვიოს და სახელმწიფო უნივერსიტეტებს მნიშვნელოვანი უპირატესობა მიანიჭოს.
მთავრობის ოპონენტები ამას უნივერსიტეტების ავტონომიის შეზღუდვის მცდელობად მიიჩნევენ, გარემოს, რომელიც ბოლო წლებში აქტიურად იყო ჩართული პროევროპულ საპროტესტო აქციებში.
განათლების რეფორმა 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ „ქართული ოცნების“ პარტიის ერთ-ერთ მთავარ დაპირებად იქცა. მაშინ პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ ეს „სისტემას პოლიტიკური გავლენისგან გაწმენდდა“ ყოფილი მმართველი პარტიის, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ და მისი მხარდამჭერებისგან აკადემიურ წრეებში.
