საზოგადოებრივი კვების ობიექტები ყოველთვის დიდი რაოდენობით ნახმარი საკვები ზეთის დაგროვებას ახდენენ. საქართველოში აკრძალულია გამოყენებული საკვები ზეთის კანალიზაციაში, ხეების ქვეშ ან მიწაში ჩასხმა. Jnews-მა დაინტერესდა, თუ რას აკეთებენ ახალქალაქში მოქმედი კვების ობიექტები გამოყენებული საკვები ზეთით.
საქართველოს ნარჩენების მართვის კანონმდებლობის თანახმად, მკაცრად აკრძალულია გამოყენებული ზეთის კანალიზაციაში, ხეების ქვეშ ან მიწაში ჩასხმა, რადგან ის მე-4 ჯგუფის სახიფათო ნარჩენად ითვლება და გადამუშავებას ექვემდებარება.
მიუხედავად იმისა, რომ ახალქალაქში გადამამუშავებელი ქარხნები არ არის, შესაძლებელია გამოყენებული ზეთის შეგროვება და რეგულარულად მიწოდება მსხვილ კომპანიებში, რომლებიც თავად ახორციელებენ შეგროვებას. Jnews-მა სცადა გაეგო, რა ვითარებაა ჩვენს რეგიონში, არიან თუ არა კვების ობიექტები ინფორმირებულები და აწვდიან თუ არა გამოყენებულ ზეთს გადამამუშავებელ კომპანიებს.
კომპანია „ბიოდიზელ ჯორჯიაში“, რომელიც დაკავებულია გამოყენებული ზეთის შეგროვებითა და გადამუშავებით, აცნობეს, რომ საქართველოში კვებისა და დასვენების ობიექტებს შეუძლიათ დაუკავშირდნენ მათ როგორც ტელეფონით, ასევე წერილობით, შეგროვებული ზეთის რაოდენობის მითითებით. ამ მონაცემების საფუძველზე განისაზღვრება ვიზიტების სიხშირე და შესყიდვის პირობები და ის დამუშავდება ევროკავშირის სტანდარტების შესაბამისად.
მაგალითად, ახალქალაქში უნიკალური რესტორნები და სასტუმროები უკვე თანამშრომლობენ კომპანია „ბიოდიზელ ჯორჯიასთან“. ბოლო ორი კვირის განმავლობაში მხოლოდ ერთმა კვების ობიექტმა მიიტანა დაახლოებით 90 ლიტრი გამოყენებული ზეთი. როგორც კვების ობიექტის მენეჯმენტმა Jnews-თან ინტერვიუში აღნიშნა, ისინი ფულსაც კი არ იღებენ, რადგან გარემოსდაცვით პასუხისმგებლობას პრიორიტეტად მიიჩნევენ.
საქართველოში სახიფათო ნარჩენების შემგროვებელ და გადამამუშავებელ კომპანია Wasteless-თან ინტერვიუს დროს Jnews-მა შეიტყო, რომ კომპანია მთელი ქვეყნის მასშტაბით აგროვებს გამოყენებულ ზეთებს, აკუმულატორებს, საბურავებს, ასევე ელექტრო და ელექტრონულ მოწყობილობებს.
„რაც შეეხება მიწოდების რაოდენობას და სიხშირეს, ეს დამოკიდებულია ზეთის მოცულობაზე. ნებისმიერ კვების დაწესებულებას შეუძლია დაგვიკავშირდეს ტელეფონით და ითანამშრომლოს“, – განუცხადა Wasteless-მა Jnews-ს.
„ნარჩენების მართვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 36-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სახიფათო ნარჩენების მართვასთან დაკავშირებული მოთხოვნებისა და ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, კერძოდ, თუ სახიფათო ნარჩენები ჩაედინება კანალიზაციის სისტემაში ან მიწისქვეშა და/ან ზედაპირულ წყლებში, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა განისაზღვრება ფიზიკური პირებისთვის 5000 ლარის ოდენობის ჯარიმის სახით, ხოლო იურიდიული პირებისთვის 10000 ლარის ოდენობით.
კანალიზაციაში ერთი ლიტრი ზეთის ჩასხმამ შეიძლება გამოიწვიოს კანალიზაციის სისტემის ზოგადი გაჭედვა. გარდა ამისა, გამოყენებული ზეთი წყალში არ იხსნება. როდესაც გამოყენებული ზეთი მდინარეში ხვდება, წყლის ზედაპირზე წარმოიქმნება ზეთოვანი ფენა, რომელიც ხელს უშლის არა მხოლოდ ჰაერის, არამედ მზის სინათლის წყალში შეღწევას. შედეგად, წყლის მცენარეები ვერ ახერხებენ ფოტოსინთეზს, ჟანგბადის რაოდენობა მცირდება და წყლის ეკოსისტემა ირღვევა.
ყოველწლიურად, საქართველოში დაახლოებით 13 000 ტონა სამრეწველო და საავტომობილო ზეთი მოიხმარება, რომლის 30 პროცენტი ნარჩენებად გარდაიქმნება.
გამოყენებული ზეთი შეიძლება უვნებლად მოგეჩვენოთ, მაგრამ მას შეუძლია სერიოზული საკვების უვნებლობის, ჯანმრთელობისა და გარემოსდაცვითი პრობლემები გამოიწვიოს.
საბჭოთა კავშირის დროს დაფიქსირდა, რომ გამოყენებული ზეთი შეიძლებოდა მეცხოველეობის ფერმებისთვის მიეცათ, მაგრამ გამოყენებული ზეთის გამოყენება არ შეიძლება ცხოველების საკვების ან ფრინველის საკვების წარმოებაში. თუ ის ცხოველების საკვებში ჩნდება, მასში შემავალი ტოქსინები და კანცეროგენები გროვდება რძის და ხორცის პროდუქტებში, რომლებიც მოგვიანებით ადამიანის ორგანიზმში ხვდება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია აფრთხილებს, რომ კანცეროგენებმა შეიძლება გამოიწვიონ უჯრედების მუტაცია, კიბო და გენეტიკური დაავადებები.
გამოყენებული ზეთი შეიძლება ჩაითვალოს რესურსად, რომელიც საშუალებას აძლევს კვების ობიექტებს დამატებითი შემოსავალი მიიღონ მისი გადამუშავებისთვის გადაცემის გზით.
2022 წლის 1 იანვრიდან ძალაში შევიდა საქართველოს მთავრობის N605 დადგენილება, რომლის თანახმადაც, ბიზნესოპერატორი ვალდებულია გამოყენებული საკვები ზეთები და ცხოველური ცხიმები გადასცეს მხოლოდ სერტიფიცირებულ კომპანიას (საწარმოს), რომელიც მათ ტექნიკური მიზნებისთვის, ძირითადად ბიოსაწვავის წარმოებისთვის, გამოიყენებს. ზემოაღნიშნული დადგენილების დარღვევა ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას იწვევს.
