ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში კარტოფილის მოსავალი სრული დატვირთვით მიმდინარეობს. მიუხედავად იმისა, რომ მოსავლიანობა გასულ წელთან შედარებით დაბალია, მყიდველები ბევრია. თუმცა, ფასი – 70-80 თეთრი კილოგრამზე – ბევრ ფერმერში უკმაყოფილებას იწვევს, რომლებიც მას თავიანთ ხარჯებთან შედარებით დაბალს მიიჩნევენ. ფასებზე გავლენას ახდენს მსხვილი მყიდველების მოთხოვნა და საერთაშორისო ბაზარი, ასევე ფერმერების მზაობა, გაყიდონ თავიანთი მოსავალი სხვადასხვა ფასად.
შემოდგომა მოსავლის აღებისა და ზამთრისთვის მომზადების დროა, ასევე ის დრო, როდესაც ფერმერები წლის შრომის ნაყოფს ელოდებიან. ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში კარტოფილის მოსავლის აღება მიმდინარეობს. ფერმერები მყიდველების ნაკლებობას არ უჩივიან, თუმცა ბევრი უკმაყოფილოა ფასით: მათი აზრით, ის ძალიან დაბალია კარტოფილის მოყვანის ღირებულებასთან შედარებით.
ჩამდურიდან ფერმერი რემიკ პოღოსიანი მიიჩნევს, რომ ადგილობრივ ფერმერებს ფასებზე მოლაპარაკება სჭირდებათ; წინააღმდეგ შემთხვევაში, საბოლოოდ, მას მყიდველები განსაზღვრავენ და არა მწარმოებლები.
„გასულ წელს, ახალ წლამდე, ჯავახეთის კარტოფილის მყიდველები ძირითადად აზერბაიჯანელები იყვნენ. ჭარბი რაოდენობის გამო, 50 თეთრზე მეტს არ სთავაზობდნენ. იყო სამი ან ოთხი ჯგუფი მყიდველებისა, რომლებმაც ფასი ამ დონეზე შეინარჩუნეს. ისინი კარტოფილს არა მხოლოდ აზერბაიჯანში, არამედ რუსეთშიც ექსპორტზე გაჰქონდათ. ახალი წლის შემდეგ, როდესაც სხვა მყიდველებიც გამოჩნდნენ, კონკურენცია გაჩნდა და ფასიც გაიზარდა. ვფიქრობ, ისინი მზად იყვნენ მეტი გადაეხადათ, მაგრამ რადგან ფერმერები იაფად ყიდდნენ, ფასი არ გაუზრდიათ. ამიტომ, მჯერა, რომ თუ შეთანხმებას მივაღწევთ, იაფად არ გავყიდით“, – ამბობს რემიკ პოღოსიანი.
მისი აზრით, კარტოფილის ფასი მინიმუმ 80-90 თეთრი უნდა იყოს. მან აღნიშნა, რომ 30 სექტემბერს უარი თქვა კარტოფილის 70 თეთრად გაყიდვაზე, რასაც მყიდველები სთავაზობდნენ, რადგან მოსავლის უფრო ძვირად რეალიზების იმედი ჰქონდა.
ვარაზდათ სალვარიანი დილისკიდან მიიჩნევს, რომ შეთანხმება შეუძლებელია, რადგან ყველა ფერმერს თავისი მიზეზი აქვს იაფად გაყიდვისთვის:
„ყველა თავად განსაზღვრავს გაყიდვის ფასს თავისი სიტუაციიდან გამომდინარე. არიან ადამიანები, რომლებსაც ფული სასწრაფოდ სჭირდებათ, ამიტომ თანხმდებიან დაბალ ფასზე. თუმცა ეს უაზრობაა – გამოდის, რომ მთელი წელი ტყუილად იშრომე. არავის ვერაფერს უკარნახებ, მხოლოდ რჩევის მიცემა შეიძლება. მაგრამ ერთმანეთში შეთანხმება არ გამოდის: ზოგს ვალი აქვს, ზოგს ფული არ სჭირდება“, – ამბობს ვარაზდათ სალვარიანი.
მისი თქმით, ფასს წვრილი ფერმერები აგდებენ, რომლებსაც პროდუქციის სასწრაფოდ გაყიდვა სჭირდებათ:
„დიდ მეურნეობებს შეუძლიათ მოსავლის შენახვა, თუ ფასი არ აწყობთ, პატარები კი იძულებულნი არიან, დაუყოვნებლივ გაყიდონ. ამიტომ, მთლად სწორი არ არის იმის თქმა, რომ ფასს მხოლოდ მყიდველები კარნახობენ. თუ არ მიღირს, შემიძლია არ გავყიდო“, – დასძენს ის.
ვარაზდათ სალვარიანის კარტოფილის მოსავლიანობამ 1 ჰა-დან 30 ტონა შეადგინა. მისი თქმით, მოსავლის ხარისხი კარგია, მუშახელისა და რეალიზაციის პრობლემა არ არის. ფასი, როგორც ფერმერი აღნიშნავს, ყოველთვის იწვევს დავას: ზოგს უფრო ძვირი უნდა, ზოგს კი არსებული ფასიც აკმაყოფილებს.
ენოკ ბაბაჯანიანი მიიჩნევს, რომ ფერმერები შეიძლება შეთანხმდნენ, მაგრამ თუ ფასი მსხვილ მყიდველებს არ მოეწონებათ, ისინი სხვა წყაროებს იპოვიან:
„ფასს საერთაშორისო ბაზარი ადგენს და არა საქართველო. მსხვილი მყიდველები ყურადღებას არ აქცევენ იმას, რომ რომელიმე წვრილმა ფერმერმა დაწია ფასი. თუ მათთვის უფრო მომგებიანი იქნება კარტოფილის საზღვარგარეთიდან 50 თეთრად ჩამოტანა, მაშინ ჩვენგან 60-ად კი არ იყიდიან. ეს ბიზნესია და ისინი თავიანთ საკითხებს უფრო ეფექტურად წყვეტენ, ვიდრე წვრილი ფერმერები“, – ამბობს ის.
მისი გათვლებით, კარტოფილის თვითღირებულება შეადგენს დაახლოებით 45 თეთრს კილოგრამზე, თესლის ხარჯების გაუთვალისწინებლად. მოსავლიანობა ასევე 1 ჰა-დან 30 ტონაა. პროდუქციის ნაწილი მან უკვე გაყიდა 70 თეთრად კგ-ზე.
ყველა ფერმერი აღნიშნავს, რომ გასული წელი გამორჩეული იყო კარტოფილის მწარმოებლებისთვის და ასეთი მაჩვენებლები იშვიათია.
ამ დროისთვის ჯავახური კარტოფილი 70-80 თეთრად იყიდება. ძირითადი მყიდველები არიან აზერბაიჯანელი ვაჭრები და შემსყიდველები საქართველოს სხვა რეგიონებიდან.
ახალქალაქის რაიონში კარტოფილთან დაკავშირებული სიტუაცია აჩვენებს, რომ ადგილობრივი მოსავლის ფასი რამდენიმე ფაქტორის გავლენით ყალიბდება: საერთაშორისო ბაზრის, მსხვილი შემსყიდველების კონკურენციის, ასევე თავად ფერმერების ქცევის შედეგად.
სანამ მცირე მეურნეობები ფინანსური სირთულეების გამო იძულებულნი არიან, მოსავალი იაფად გაყიდონ, მსხვილი ფერმერები ცდილობენ, უფრო მაღალი ფასი შეინარჩუნონ. გრძელვადიან პერსპექტივაში, ფასების სტაბილიზაციისთვის, შესაძლოა, საჭირო გახდეს კოოპერატივების ან მწარმოებელთა გაერთიანებების შექმნა, რათა პირობები უკარნახონ არა მხოლოდ რეგიონის შიგნით, არამედ გარე ბაზარზეც.
