ფინანსური და ეკონომიკური დანაშაულისთვის მსჯავრდებულ პირებს 16 წლით აეკრძალებათ საქართველოდან გასვლა. „ქართული ოცნების“ ინიციატივის მიერ მომზადებული საკანონმდებლო პაკეტი პარლამენტმა მესამე და საბოლოო მოსმენით მიიღო. მესამე მოსმენისას ასევე გათვალისწინებული იყო მთელი რიგი ცვლილებები, მათ შორის ის ფაქტი, რომ კანონი პირდაპირ ადგენს 16 წლიან კონკრეტულ პერიოდს, რომლის განმავლობაშიც შესაძლებელი იქნება ქვეყნიდან გასვლის აკრძალვა.
დაზუსტდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის გარდამავალი დებულებები და სხვა მასთან დაკავშირებული კანონპროექტები.
მესამე მოსმენით განსახილველად შემოთავაზებული ცვლილებები პარლამენტს იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარემ, არჩილ გორდულაძემ წარუდგინა.
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მეორე მოსმენის შემდეგ შევიდა ცვლილებები, რომლის მიხედვითაც პარლამენტმა ამ საკითხზე კენჭი უყარა. კერძოდ, დაიხვეწა და დაზუსტდა სამართლებრივი ნორმა დაზარალებულებისთვის კომპენსაციის გადახდის ვალდებულების მქონე პირებთან დაკავშირებით, რომელთა ქონებაც ჩამოერთმევათ და გაიყიდება დაზარალებულებისთვის კომპენსაციის სახით. ამ პირებს შეეძლებათ ქონების ჩამორთმევის შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრება მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად, ჩამორთმევის შემთხვევაში. ცვლილებები შევიდა სააპელაციო და საკასაციო საჩივრების განხილვასთან დაკავშირებულ მუხლებში.
მუხლი შეიცვალა ე.წ. „თეთრი საყელოს“ დანაშაულების გათვალისწინებით, რომელთა შემთხვევაშიც დანაშაულისთვის მსჯავრდებულებს ახალი წესების შესაბამისად ზიანის ანაზღაურება მოეთხოვებათ. არსებობს ცვლილება და ორ კონკრეტულ შემთხვევაში დაემატა მუხლები როგორც განზრახ, ასევე გაუფრთხილებლობით ჩადენილი დანაშაულებისთვის.
გარდა ამისა, ჩვენ შემოგვთავაზეს პრინციპი, რომლის მიხედვითაც, თუ ახალი წესები გამოყენებული იქნება დაზარალებულის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად, პირს აეკრძალება საქართველოდან გასვლა და აკრძალვის ხანგრძლივობა დამოკიდებული იქნება გამამტყუნებელი განაჩენის ხანდაზმულობის ვადაზე. შემოთავაზებული ახალი ფორმულირება პირდაპირ მიუთითებს 16 წლიან კონკრეტულ პერიოდზე, მაქსიმალურ პერიოდზე, რომლის განმავლობაშიც შესაძლებელი იქნება ქვეყნიდან გასვლის აკრძალვა.
აქ ერთი პრინციპია შემოთავაზებული: მთავარი არა დანაშაულების კატეგორიები და მათი გამამტყუნებელი განაჩენის ვადებია, არამედ ის, თუ რა ზიანი მიაყენა კონკრეტულმა დამნაშავემ კონკრეტულ მსხვერპლს. დანაშაულის კატეგორია შეიძლება იყოს მცირე, ხოლო მიყენებული ზიანი – დიდი. ამიტომ, ზიანის ოდენობიდან გამომდინარე, მითითებულია მაქსიმალური ვადა – 16 წელი.
თუ დაზარალებული უარს იტყვის კომპენსაციის მიღებაზე, თუ დაზარალებული მხარე აანაზღაურებს ზიანს, რა თქმა უნდა, საზღვრის გადაკვეთის აკრძალვასთან დაკავშირებული უსაფრთხოების ღონისძიება მოიხსნება ამ ვადის გასვლამდე.
გარდამავალი დებულებები დაზუსტდა. გარდამავალი დებულებები ვრცელდება იმ საქმეებზე, რომლებიც ამჟამად მიმდინარეობს ან გამოძიების პროცესშია. ჩვენ ვთავაზობთ შემდეგ ფორმულირებას: თუ დანაშაული ჩადენილი იყო ამ კანონის ამოქმედებამდე, მაგრამ გამოძიება არ დაწყებულა კანონის ამოქმედების დროს, მაშინ 165/4 მუხლის პირველ ნაწილში მითითებული პირები ასევე ვალდებულნი იქნებიან გადაიხადონ კომპენსაცია დაზარალებულებისთვის და მისი გადახდის უზრუნველყოფის ზომები ასევე გამოყენებული იქნება ამ კანონით დადგენილი სტანდარტული წესით. ვინაიდან დაზარალებულებს კომპენსაცია გადაეცემათ მათი ქონებიდან, საზღვრის გადაკვეთის აკრძალვა მათზეც გავრცელდება, თუ გამოძიება არ დაწყებულა. თუ გამოძიება დაწყებულია ან საქმეები პირველ ან მეორე ინსტანციაშია, გავრცელდება მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიის დატოვების აკრძალვა.თუ საქმე საკასაციო ინსტანციაშია, არც ქონების კონფისკაცია და არც საზღვრის გადაკვეთის აკრძალვა არ შეიძლება გამოყენებულ იქნას, რასაც თავისი ლოგიკა აქვს. „გამოძიების დასრულების შემდეგ, საგამოძიებო სამსახურებს აღარ აქვთ შესაძლებლობა, სრულად შეისწავლონ მთელი ქონება და მიმართონ სასამართლოს მთელი ქონების კონფისკაციის საკითხის განხილვის მოთხოვნით“, – განაცხადა არჩილ გორდულაძემ კენჭისყრამდე, კანონპროექტის მესამე მოსმენისთვის წარდგენისას.
ახალი სამართლებრივი ნორმები გავრცელდება იმ შემთხვევებში, როდესაც მსჯავრდებული განზრახ დამნაშავეა შემდეგ დანაშაულებში:
მასშტაბური თაღლითობა,
– გამოძალვა მასშტაბური ქონების შეძენის მიზნით,
– სხვისი ქონების ან ქონებრივი უფლებების მასშტაბური მითვისება ან ქურდობა,
– ქონებრივი ზიანის მიყენება მოტყუებით მასშტაბური მასშტაბით,
– სხვისი ქონების დაზიანების ან განადგურების გამოწვევა (თუ ზიანი აღემატება 10,000 ლარს),
– მასშტაბური ქონების დამალვა ფიქტიური და/ან თვალთმაქცური გარიგების გზით,
– უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება,
– კომპიუტერული მონაცემების და/ან კომპიუტერული სისტემის უნებართვო გამოყენება ფინანსური სარგებლის მისაღებად, რამაც მნიშვნელოვანი ფინანსური ზიანი გამოიწვია.
ცვლილებების პაკეტის თანახმად, სანამ მსჯავრდებული არ აანაზღაურებს ზიანს, მას არ შეეძლება ქვეყნის დატოვება 16 წლის განმავლობაში. ასეთი პირი ვალდებულია ატაროს ელექტრონული სამაჯური. გარდა ამისა, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, შეიძლება ჩამოერთვას მისი საკუთარი ქონება, ასევე მისი ოჯახის წევრებისა და ნათესავების ქონება.
თუ ფინანსურ-ეკონომიკური დანაშაულისთვის მსჯავრდებული პირი ვერ შეძლებს ზიანის ანაზღაურებას, მას არ შეეძლება საარსებო მინიმუმის ორმაგი ოდენობის მიღება, ხოლო ასეთი დანაშაულისთვის მსჯავრდებული პირებისთვის თანხების ან ქონების გადაცემა ახალ დანაშაულად ჩაითვლება. კერძოდ, სისხლის სამართლის კოდექსს დაემატა ახალი მუხლი: „მსჯავრდებულთან უკანონო გარიგებები“. ამ მუხლის გათვალისწინებით, ფინანსურ-ეკონომიკური დანაშაულისთვის მსჯავრდებულ პირს, რომელმაც არ შეასრულა დაზარალებულისთვის კომპენსაციის გადახდის ვალდებულება, ეკრძალება ერთი თვის განმავლობაში საშუალო სტატისტიკური მომხმარებლის საარსებო მინიმუმის ორმაგი ოდენობის მიღება.
ახალი კანონის თანახმად, მსჯავრდებული პირის მიერ საარსებო მინიმუმის ორმაგ ოდენობაზე მეტის მიღება ისჯება ჯარიმით ან სამ წლამდე თავისუფლების აღკვეთით, ხოლო საარსებო მინიმუმის ორმაგ ოდენობაზე მეტი ოდენობის შეღავათების გადარიცხვა ისჯება ჯარიმით ან ხუთ წლამდე თავისუფლების აღკვეთით.
გარდა ამისა, თუ მსჯავრდებული გადარიცხავს თანხას ეროვნული ბანკის დაქვემდებარებაში არსებულ ბანკში გახსნილ საბანკო ანგარიშებზე ან გადასცემს უძრავ ქონებას ამ პირს, ის ჩამოერთმევა და აღსრულდება დაზარალებულის სასარგებლოდ.
