საქართველოში ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებამდე ერთ თვეზე ცოტა მეტი რჩება. როგორი იქნება ეს არჩევნები, თუ ზოგიერთი ოპოზიციური პარტია მონაწილეობაზე უარს იტყვის? რა შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ასეთ გადაწყვეტილებას და რა რისკები არსებობს სადამკვირვებლო მისიისა და აქტიური საარჩევნო კამპანიის არარსებობის ფონზე? Jnews-მა ამ და სხვა საკითხებზე ესაუბრა სამოქალაქო მოძრაობა „მრავალეროვანი საქართველოს“ თავმჯდომარეს, არნოლდ სტეფანიანს. აღნიშნული ორგანიზაცია წლებია აკვირდება არჩევნებს იმ რეგიონებში, სადაც საქართველოს ეროვნული უმცირესობები კომპაქტურად არიან დასახლებულნი.
— ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში 14 პარტიის მონაწილეობა ჩაითვლება თუ არა ლეგიტიმურად?
— კანონმდებლობაში არ არის განსაზღვრული, თუ რამდენი პარტია უნდა მონაწილეობდეს არჩევნებში, რომ ის ლეგიტიმურად ჩაითვალოს. ზოგიერთი პარტიის მიერ არჩევნებში მონაწილეობაზე უარის თქმის გადაწყვეტილება ჩემთვის აბსოლუტურად გასაგებია, თუმცა მე არ ვეთანხმები მას. ვფიქრობ, რომ ეს პოზიცია „ოცნების“ წისქვილზე ასხამს წყალს და მმართველ პარტიას სერიოზული კონკურენციის გარეშე ტოვებს.
გამარჯვებისთვის ბრძოლა, ხელისუფლებისთვის ბრძოლა, საარჩევნო კამპანიის წარმართვა არა ქვეყნის შიგნით, არამედ მის ფარგლებს გარეთ — ეს მცდარი და არაეფექტური მიდგომაა. ანუ, აქაურ ამომრჩეველთან აქტიური მუშაობის ნაცვლად, ბევრი მათგანი დაკავებულია მოკავშირე ქვეყნების პოლიტიკოსებთან და სახელმწიფო უწყებების წარმომადგენლებთან შეხვედრებით. ესეც მნიშვნელოვანი და აუცილებელია, მაგრამ არა ამომრჩეველთან მუშაობის ხარჯზე, რომელმაც არჩევნებში ხმა უნდა მისცეს. ბოლო 10 წლის განმავლობაში ოპოზიციამ მნიშვნელოვან შედეგს ვერ მიაღწია და ამავდროულად, აგრძელებს ერთი და იმავე სპირალზე ტრიალს. ჯერ კიდევ ერთ წელზე მეტი ხნის წინ, საპარლამენტო არჩევნებამდე, „ქართული ოცნების“ ზეწოლისა და ოპოზიციის ნაწილის არაადეკვატური საქციელის დანახვისას, ჩვენ ვიწინასწარმეტყველეთ საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ „ოცნების“ ხელისუფლების სათავეში დარჩენის შესაძლებლობა, რაც მოხდა კიდეც. მიუხედავად იმისა, რომ თუ გადახედავთ ოპოზიციას წინასაარჩევნო პერიოდში, ისინი ინაწილებდნენ არარსებული ტექნიკური მთავრობის თანამდებობებს. მათ მოუკლავი დათვის ტყავი გაიყვეს.
კი, ნათელია, რომ „ოცნება“ ცუდი არჩევნების შედეგად დარჩა ხელისუფლებაში, მაგრამ მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად ცუდი იყო ეს არჩევნები, ოპოზიციას დიდი შანსი ჰქონდა მოეგო დიდ ქალაქებში, თუკი ისინი შეთანხმდებოდნენ მერობის ერთ კანდიდატზე და კოალიციურ სიაზე.
ახლა ეს შესაძლებლობა მოჩვენებითია და ამაში დამნაშავე მხოლოდ „ქართული ოცნება“ არაა — თავისი დისკრიმინაციული კანონებითა და პოლიტიკური აქტივისტების, ჟურნალისტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების წინააღმდეგ განხორციელებული რეპრესიებით — არამედ თავად ოპოზიციაც. მან არა მხოლოდ ვერ შეძლო ერთიანი კანდიდატის გარშემო შეთანხმება, არამედ არჩევნებში მონაწილეობაზეც კი თქვა უარი. „ქართული ოცნებისთვის“ ამაზე უკეთესი საჩუქარი არც შეიძლებოდა ყოფილიყო.
— რამდენად მნიშვნელოვანია ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები, პოლიტიკური სიტუაციიდან გამომდინარე?
— ეს არჩევნები ყოველთვის მნიშვნელოვანია მოსახლეობისთვის, რადგან საზოგადოების პირველი კონტაქტი საკრებულოსა და მერიის წევრებთან ხდება. აქედან გამომდინარე, ბევრისთვის ეს არჩევნები უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე საპარლამენტო. ახლა კი ისინი იმით არიან მნიშვნელოვანი, რომ მმართველი პარტიის, რომელსაც, ალბათ, კიდევ ასი წელი სურს დარჩეს ხელისუფლებაში, პოზიციები საკმარისად ძლიერი არ არის, რათა დიდ ქალაქებში გაიმარჯვოს. და ეს არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ხალხს სურს, ხმა მისცეს ოპოზიციის რომელიმე წარმომადგენელს, ან არ მოსწონს დასავლური კურსიდან გადახვევა, არამედ იმიტომაც, რომ დაიღალა ერთი და იმავე პოლიტიკური ძალის ამდენ ხანს ხილვით ხელისუფლებაში.
— იმის გათვალისწინებით, რომ მმართველი პარტიის შემდეგ ყველაზე მეტი ხმის მქონე პარტიები არ მიიღებენ მონაწილეობას არჩევნებში, რამდენად მოსალოდნელია ოპოზიციის დამარცხება?
— არ მინდა პროგნოზების გაკეთება და ამით რეალურად მოქმედი ოპოზიციური პარტიების ისედაც მძიმე მდგომარეობის გაუარესება, რომლებმაც მიიღეს რთული გადაწყვეტილება არჩევნებში მონაწილეობის შესახებ — ყოველგვარი მხარდაჭერის გარეშე პარტნიორების, სამოქალაქო სექტორისა და მედიის მხრიდან. არჩევნებამდე ერთი თვე რჩება და ძნელია იმის თქმა, თუ რა მოხდება. ძალიან მნიშვნელოვანია, დავაკვირდეთ, როგორ მოიქცევა ევროპა საქართველოს მიმართ უვიზო რეჟიმის გაუქმების საკითხში: რა პროტესტის ტალღას გამოიწვევს ეს და როგორ იმოქმედებს არჩევნებზე. და, რა თქმა უნდა, დიდ ქალაქებში ყოველთვის არის შესაძლებლობა. უბრალოდ, გაურკვეველია, როგორ მოიქცევა ის ამომრჩეველი, რომელიც ტრადიციულად ხმას აძლევდა იმ პარტიებს, რომლებმაც ახლა უარი თქვეს არჩევნებში მონაწილეობაზე.
— რეგისტრირებულ ოპოზიციურ პარტიებს შორის არის ისეთი, რომელიც ყველაზე მეტ ხმას მიიღებს?
— მე მხოლოდ ორ ოპოზიციურ პარტიას განვიხილავ, რომლებმაც შეიძლება რამე მიიღონ — გახარიას პარტია და „ლელო“, შესაძლოა „გირჩიც“. ეს სამი პროდასავლური პარტიაა, რომლებსაც გარკვეული რაოდენობის ხმების მოპოვების შესაძლებლობა აქვთ.
— რამდენად შეიძლება, რომ არჩევნების შედეგებზე გავლენა მოახდინოს არჩევნებზე სადამკვირვებლო ორგანიზაციების არარსებობამ?
— ამას, ცალსახად, შეიძლება ჰქონდეს და ექნება კიდეც გავლენა. რადგან, სულ მცირე, არ იქნება გაყალბების პრევენცია. როდესაც ისინი (რეპორტიორის შენიშვნა: დამკვირვებლები) დაინახავენ მათ, ვისაც სურს საარჩევნო უბნებზე გარკვეული სახის გაყალბება განახორციელოს, ბუნებრივია, სამჯერ დაფიქრდებიან, სანამ უკანონო ქმედებებს ჩაიდენენ. ანუ, კვალიფიციური დამკვირვებლები უფრო სამართლიანი არჩევნების ჩატარების გასაღებია. თუმცა, ვფიქრობ, ახლა რეალურად არ ვხედავ გაყალბების საჭიროებას მუნიციპალიტეტებში, რადგან იქ რეალური კონკურენტები არ იქნებიან.
თბილისში და სხვა დიდ ქალაქებში, როგორიცაა ქუთაისი, ბათუმი, რუსთავი, ზუგდიდი, არჩევნები დაძაბული იქნება და იდეალური იქნებოდა, თუკი საარჩევნო უბნებზე დამკვირვებლები გვეყოლებოდა. „მრავალეროვან საქართველოს“ სურს, რომ არჩევნებზე სადამკვირვებლო მისია განახორციელოს, თუმცა ამის რესურსი არ გააჩნია. თუკი რესურსებს ვერ ვიპოვით, შეგვეძლება მხოლოდ მოხალისე დამკვირვებლების იმედი გვქონდეს — საკუთარი საცხოვრებელი ადგილების მიხედვით. არ ვარ დარწმუნებული, რამდენი შეიძლება იყოს ასეთი: შეიძლება 10, შეიძლება 50, შეიძლება 100.
მსურს, გავიმეორო, რომ ჩვენ („მრავალეროვანი საქართველოს“ სამოქალაქო მოძრაობა) არ ვეთანხმებით, პირველ რიგში, იმ პარტიების აზრს, რომლებმაც უარი თქვეს არჩევნებში მონაწილეობაზე. და მეორე, არ ვეთანხმებით იმ საზოგადოებრივი ორგანიზაციების აზრს, რომლებმაც უარი თქვეს ამ არჩევნებზე მონიტორინგის განხორციელებაზე. ფაქტი ფაქტად რჩება: პირველ რიგში, არ გვექნება დრო, რომ წინასაარჩევნო პერიოდში განვახორციელოთ მონიტორინგი, და მეორე, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი არჩევნების დღეს მოვახერხებთ მონიტორინგის განხორციელებას, ეს არჩევნები ჩვენთვის, როგორც ორგანიზაციისთვის, ყველაზე რთული იქნება — როგორც ტექნიკური, ისე პოლიტიკური თვალსაზრისით.
