2025 წლის ზაფხულში ომბუდსმენმა საქართველოს პარლამენტს წარუდგინა მოხსენება, რომელიც ეხება ეროვნული უმცირესობების დაცვასა და სამოქალაქო ინტეგრაციას განათლების უფლების კონტექსტში. მოხსენებაში აღნიშნულია, რომ მნიშვნელოვანია მომავალი სასწავლო წლებისთვის სტუდენტების დაფინანსებისთვის გამოყოფილი თანხის შენარჩუნება და გაზრდა.
შეგახსენებთ, რომ 2024 წელს გაორმაგდა ქართული ენის მომზადების საგანმანათლებლო პროგრამაზე ჩარიცხული სტუდენტების დაფინანსება, რომლებიც აზერბაიჯანულ და სომხურ ენებზე საერთო უნარების ტესტების საფუძველზე ჩაირიცხნენ, რის შედეგადაც დაფინანსებული სტუდენტების რაოდენობაც გაიზარდა. ამის შესახებ ნათქვამია საქართველოს სახალხო დამცველის, ლევან იოსელიანის, ბოლო მოხსენებაში, რომელიც ეხება 2024 წელს ქვეყანაში ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის მდგომარეობას.
„1+4“ საგანმანათლებლო პროგრამის ფარგლებში ყოველწლიურად ფინანსდება 200 სომეხი და 200 აზერბაიჯანელი სტუდენტი.
სახალხო დამცველი მოხსენებაში ასევე მოჰყავს კონკრეტული სტატისტიკური მონაცემები, რომლის თანახმად, 2024 წელს, ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების მიხედვით, ქართულენოვან საგანმანათლებლო პროგრამებზე საერთო ჯამში ჩაირიცხა 1 483 აპლიკანტი სომხურ, აზერბაიჯანულ და ოსურ ენებზე ჩაბარებული ტესტების საფუძველზე. მათგან 423 აპლიკანტი ჩაირიცხა უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში სომხური ენის ტესტით, 1 055 — აზერბაიჯანული ენის ტესტით, ხოლო 5 — ოსური ენის ტესტით. 1 483 აპლიკანტიდან 26%-მა მიიღო სახელმწიფო სასწავლო გრანტი. ეს მაჩვენებელი საგრძნობლად გაიზარდა 2023 წელთან შედარებით.
ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ომბუდსმენი საქართველოს მთავრობას ურჩევს, გაზარდოს 2025-2026 სასწავლო წლისთვის გამოყოფილი თანხა, რომელიც განკუთვნილია ერთიანი ეროვნული გამოცდების საფუძველზე ჩარიცხული სტუდენტების სახელმწიფო სასწავლო გრანტისთვის, მხოლოდ აზერბაიჯანულ და სომხურ ენებზე ჩაბარებული საერთო უნარების ტესტებისა და ასევე ოსური ენის ტესტის შედეგების მიხედვით.
სახალხო დამცველი თავის მოხსენებაში ასევე წერს არანაკლებ მნიშვნელოვან პრობლემაზე: „მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ენის მომზადების პროგრამაზე ჩასარიცხად აპლიკანტისთვის სავალდებულო არ არის აზერბაიჯანულენოვანი ან სომხურენოვანი სკოლის/სექტორის დამთავრება, საზოგადოების ნაწილს ამ საკითხზე არასწორი ინფორმაცია აქვს. მათი აზრით, თუ ისინი ქართულენოვან სკოლაში/სექტორში სწავლობენ, ვერ შეძლებენ ამ პროგრამით ჩარიცხვას. ეს მეტყველებს ამ პროგრამის შესახებ ცნობიერების ამაღლებისკენ მიმართული სამუშაოების გააქტიურების აუცილებლობაზე, როგორც აზერბაიჯანულენოვან, ისე სომხურენოვან თემებში“, — ნათქვამია მოხსენებაში.
