საქართველოს საპარლამენტო დელეგაციის ჩინეთში ბოლოდროინდელმა ვიზიტმა ხაზი გაუსვა ორ ქვეყანას შორის სტრატეგიული კავშირების გაღრმავებას. ეკონომიკური თანამშრომლობა, რომელმაც ბოლო წლებში მკაფიო დინამიკა აჩვენა, დღეს მოიცავს არა მხოლოდ ვაჭრობას, არამედ ინფრასტრუქტურაში, ლოჯისტიკასა და ენერგეტიკაში ინვესტიციებსაც. საქართველო, როგორც კონტინენტთაშორისი სატრანზიტო ცენტრი, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ჩინეთის მიერ ინიცირებულ ახალ სავაჭრო მარშრუტებში.
„ქართული ოცნების“ საპარლამენტო დელეგაციამ ჩინეთში ოფიციალური შეხვედრები ცოტა ხნის წინ გამართა. პარტიის ცნობით, მაღალი რანგის საპარლამენტო დელეგაციამ ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში ყოფნის დროს სტრატეგიული შეხვედრები გამართა ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის გაღრმავების მიზნით.
Jnews-მა საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტთან და ჩინეთის საკითხების ექსპერტთან, ანდრანიკ ჰოვჰანნისიანთან ისაუბრა, რომელიც მიიჩნევს, რომ საქართველოსა და ჩინეთს შორის ეკონომიკური ურთიერთობები თანდათან ძლიერდება.
როგორ შეაფასებდით საქართველო-ჩინეთის ეკონომიკური ურთიერთობების ამჟამინდელ მდგომარეობას? არის თუ არა რაიმე სფერო, სადაც ეს თანამშრომლობა განსაკუთრებით აქტიური ან მნიშვნელოვანია?
ეკონომიკური ურთიერთობები საქართველოსა და ჩინეთს შორის თანდათან ძლიერდება, განსაკუთრებით ბოლო ათი წლის განმავლობაში. თანამშრომლობის საფუძველს ვაჭრობა წარმოადგენს. 2017 წელს თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების ხელმოწერის შემდეგ, რომელმაც საქართველო რეგიონის ერთ-ერთ იმ ქვეყნად აქცია, რომელსაც ჩინურ ბაზარზე ასეთი წვდომა აქვს, ჩინეთი ტრადიციულად საქართველოს ერთ-ერთი მთავარი სავაჭრო პარტნიორი გახდა. თანამშრომლობის განვითარების სტაბილურმა ტენდენციამ 2023 წლის ივლისში თბილისსა და პეკინს შორის სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ შეთანხმების ხელმოწერა გამოიწვია.
გარდა ამისა, ბოლო წლებში გაიზარდა ჩინეთის ინტერესი საქართველოს სატრანსპორტო და ლოგისტიკური პოტენციალის მიმართ, განსაკუთრებით უკრაინაში კონფლიქტისა და ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე დაძაბულობის ფონზე. ჩინური კომპანიები ინტერესს იჩენენ ენერგეტიკისა და ინფრასტრუქტურის მიმართაც. მიუხედავად იმისა, რომ მასშტაბები ჯერ კიდევ ზომიერია, დინამიკა სტაბილურ ზრდას აჩვენებს.
რამდენად არის ჩინეთი ჩართული საქართველოს საგარეო ვაჭრობაში? რა ადგილი უკავია მას, როგორც ექსპორტის ან იმპორტის პარტნიორს?
ჩინეთი მუდმივად შედის საქართველოს ხუთ უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორს შორის. 2024 წელს ორ ქვეყანას შორის სავაჭრო ბრუნვამ 1.92 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წელთან შედარებით 17%-ით მეტია. 2025 წლის პირველ ნახევარში ვაჭრობა უკვე 22.3%-ით გაიზარდა 2024 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით. ჩინეთში ქართული ექსპორტის საფუძველია სოფლის მეურნეობის პროდუქტები და ნედლეული, კერძოდ, ღვინო, ფეროშენადნობები, თხილი. იმპორტში დომინირებს მანქანა-დანადგარები, ელექტრონიკა, სამშენებლო მასალები და სამრეწველო საქონელი.
რა მოცულობის ჩინური ინვესტიციებია საქართველოში ბოლო წლებში? რა არის ძირითადი მიმართულებები?
ჩინური პირდაპირი ინვესტიციების მოცულობა საქართველოში ჯერ კიდევ არ არის მაღალი აშშ-სთან, ევროკავშირთან, დიდ ბრიტანეთთან, თურქეთთან და აზერბაიჯანთან შედარებით. თუმცა, ბოლო 10 წლის განმავლობაში, საქართველოში ჩინური ინვესტიციების სტაბილური ზრდა შეინიშნება. ინვესტიციები ძირითადად კონცენტრირებულია სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაში (გზებისა და პორტების მშენებლობა), ენერგეტიკაში (ჰიდროელექტროსადგურები, მზის დანადგარები) და ლოჯისტიკის სექტორებში. ზოგიერთი პროექტი ხორციელდება „ერთი სარტყელი, ერთი გზის“ მექანიზმის ფარგლებში, სადაც საქართველო ევროპასა და აზიას შორის სატრანზიტო დერეფნის ნაწილია. ასევე არსებობს ჩინური კომპანიების ინტერესი ინდუსტრიული ზონების მიმართ, კერძოდ, ფოთისა და თბილისის რაიონებში. თუმცა, ინვესტიციების დონე კვლავ პოტენციალზე დაბალია, რაც ორი ძირითადი მიზეზით არის განპირობებული – საქართველოში ბაზრის შეზღუდვები და შიდა პოლიტიკური პროცესებიდან გამომდინარე რისკები.
ჩინეთი ხშირად მონაწილეობს მსხვილ ინფრასტრუქტურულ პროექტებში, განსაკუთრებით „ერთი სარტყელი, ერთი გზა“ ინიციატივის ფარგლებში. რამდენად ეფექტური ან მომგებიანია ეს პროექტები საქართველოში?
ჩინეთის მონაწილეობა საქართველოში ინფრასტრუქტურულ პროექტებში სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი, მაგრამ ჯერ კიდევ სრულად რეალიზებული შესაძლებლობაა. რა თქმა უნდა, არსებობს უკვე განხორციელებული პროექტების ნათელი მაგალითები: გზებისა და პორტების მოდერნიზაცია, რკინიგზის კომუნიკაციების განვითარება, ასევე ჩინური კომპანიების მონაწილეობა ლოჯისტიკური ცენტრების მშენებლობაში. თუმცა, მათ სრულ ეფექტურობაზე საუბარი ჯერ კიდევ ნაადრევია. ამ პროექტებიდან ბევრი სრულად არ განხორციელებულა ან მხოლოდ ახლახან დასრულდა. პროექტების ეფექტურობა დამოკიდებული იქნება მენეჯმენტის ხარისხზე, პირობების გამჭვირვალობასა და რეგიონულ დერეფნებთან გრძელვადიან ინტეგრაციაზე.
რა როლს ასრულებს საქართველოს გეოგრაფიული მდებარეობა ჩინეთის ეკონომიკურ ინტერესებში?
საქართველო განიხილება, როგორც ჩინეთის სტრატეგიის მთავარი ელემენტი, რომელიც მიზნად ისახავს ჩინეთსა და ევროპას შორის სავაჭრო მარშრუტების დივერსიფიცირებას „შუა დერეფნის“ ფარგლებში, რუსეთის გვერდის ავლით. შავ ზღვაზე წვდომა და აზერბაიჯანთან და თურქეთთან განვითარებული კავშირები საქართველოს მიმზიდველს ხდის ლოჯისტიკური თვალსაზრისით. ჩინეთისთვის მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს ჰქონდეს წვდომა შავ ზღვასა და ევროპის ბაზრებზე, მათ შორის ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება. ამ კონტექსტში, თბილისს შეუძლია შეასრულოს „ხიდის“ როლი აზიასა და ევროპას შორის. ეს ასევე ნიშნავს, რომ ჩინეთი დაინტერესებულია საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ურთიერთობების სტაბილურობით. მისი პოტენციალის სრულად რეალიზებისთვის საჭიროა დიდი ინვესტიციები ლოჯისტიკის, საბაჟო სინქრონიზაციისა და ინფრასტრუქტურის მოდერნიზაციის სფეროში. არანაკლებ მნიშვნელოვანია საქართველოში შიდა პოლიტიკური სტაბილურობა.
თქვენი აზრით, რამდენად ორმხრივად მომგებიანია ჩინეთ-საქართველოს ეკონომიკური ურთიერთობები? რომელი მხარე იღებს უფრო მეტ სარგებელს?
ზოგადად, ურთიერთობას შეიძლება ორმხრივად მომგებიანი ვუწოდოთ, თუმცა მხარეთა ეკონომიკური წონა შედარებადი არ არის. ჩინეთი იღებს წვდომას საქონელსა და სატრანზიტო მარშრუტებზე, ხოლო საქართველო იღებს წვდომას დიდ გაყიდვების ბაზარზე და ინფრასტრუქტურულ ინვესტიციებზე. საქართველო განსაკუთრებით მომგებიანია თავისუფალი ვაჭრობის პირობებში დამატებითი ღირებულების მქონე პროდუქციის ექსპორტის შესაძლებლობის გამო. მეორეს მხრივ, საშუალოვადიან პერსპექტივაში ჩინეთი მეტ ეკონომიკურ სარგებელს იღებს, განსაკუთრებით საქართველოში ექსპორტიდან და მარშრუტების სტრატეგიული გაძლიერებიდან. თუმცა, თუ საქართველო შეძლებს უფრო აქტიურად ხელი შეუწყოს თავისი ექსპორტის პოზიციის პოპულარიზაციას და ლოჯისტიკური ინფრასტრუქტურის განვითარებას, სარგებელი გრძელვადიან პერსპექტივაში უფრო დაბალანსებული გახდება.
რამდენად მიმზიდველია საქართველოს ბაზრის ზომა და პირობები ჩინეთისთვის?
შიდა მოხმარების თვალსაზრისით, საქართველოს ბაზარი ჩინეთისთვის პრიორიტეტული არ არის. აშკარაა, რომ საქართველოს მოსახლეობა და მსყიდველობითი უნარი შეზღუდულია. თუმცა, საქართველოს მიმზიდველობა სხვა რამეშია: მისი სატრანზიტო პოტენციალი და ზღვაზე წვდომა, რაც ჩინეთს საშუალებას აძლევს, განავითაროს ალტერნატიული მარშრუტები უფრო დიდ ბაზრებზე, როგორიცაა თურქეთი და ევროკავშირი. ასევე მნიშვნელოვანია გამარტივებული ადმინისტრაციული პროცედურები, დაბეგვრის შედარებით დაბალი დონე და სტრატეგიული გეოგრაფიული მდებარეობა. ეს ყველაფერი საქართველოს საინტერესოს ხდის არა როგორც საბოლოო ბაზარს, არამედ როგორც სატრანზიტო და საინვესტიციო პლატფორმას.
როგორ შეუძლია საქართველოს უფრო ეფექტურად გამოიყენოს ჩინეთის ბაზარზე შესვლის ან ინვესტიციების მოზიდვის შესაძლებლობები?
საქართველოს შეუძლია გაზარდოს თავისი ექსპორტის პოტენციალი ჩინეთის ბაზარზე თავისი პროდუქციის, კერძოდ, სასოფლო-სამეურნეო, ეკოლოგიურად სუფთა და ბრენდირებული პროდუქტების უფრო აქტიურად წარდგენით. ამისათვის მნიშვნელოვანია სერტიფიცირების, მარკეტინგის შენარჩუნება და ჩინეთის ეკონომიკურ გამოფენებში მონაწილეობა. ინვესტიციების მოზიდვის თვალსაზრისით, საქართველომ უნდა შესთავაზოს ჩინურ კომპანიებს მონაწილეობა ინდუსტრიულ ზონებში, ერთობლივ ლოჯისტიკურ ცენტრებსა და მწვანე ენერგიის პროექტებში. ასევე მნიშვნელოვანია საინვესტიციო კლიმატის გაუმჯობესება – კანონმდებლობის პროგნოზირებადობა, სასამართლო დაცვა და ლოგისტიკური კავშირები მეზობელ ქვეყნებთან. მაგალითად, საპილოტე პროექტების წარმატებული განხორციელება შექმნის ნდობის ეფექტს და მოიზიდავს უფრო მასშტაბურ ჩინურ კაპიტალს. სინამდვილეში, საქართველოს და ჩინეთს გაცილებით დიდი პოტენციალი აქვთ პარტნიორობის გაღრმავებისთვის ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ინფრასტრუქტურა, ლოჯისტიკა, სოფლის მეურნეობა, ტურიზმი და მაღალი ტექნოლოგიები. თანამშრომლობის გაფართოებას შეუძლია ხელი შეუწყოს ორივე ქვეყნის მდგრად ეკონომიკურ ზრდას და გააძლიეროს მათი პოზიციები რეგიონულ და გლობალურ დონეზე.
ჩინეთ-საქართველოს ურთიერთობები დღეს არა მხოლოდ სავაჭრო თანამშრომლობის, არამედ რეგიონული კავშირების განმტკიცებისკენ მიმართული პერსპექტიული სტრატეგიული ალიანსის სახითაც ვლინდება. არსებული გამოწვევების მიუხედავად, შიდა პოლიტიკური არასტაბილურობიდან დაწყებული საინვესტიციო გარემოს შეზღუდვებით დამთავრებული, მხარეები დიდი შესაძლებლობების წინაშე დგანან. მნიშვნელოვანია, რომ საქართველომ თავისი გეოგრაფიული მდებარეობა ეკონომიკურ ბერკეტად აქციოს, გამოიყენოს ჩინეთთან თანამშრომლობით შექმნილი შესაძლებლობები და უზრუნველყოს ორმხრივად მომგებიანი და გრძელვადიანი ინტერესები.
