სავალდებულო გენდერული კვოტების გაუქმების გამო, ახალქალაქის საკრებულოში ქალი დეპუტატების არჩევა კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგა. ბოლოს, გენდერული კვოტების წყალობით, 2021 წელს საკანონმდებლო ორგანოში 7 ქალი შევიდა. პატრიარქალურ საზოგადოებაში, სადაც პოლიტიკა მამაკაცების საქმედ ითვლება, ქალების აქტიური მონაწილეობა არც მამრობითი და არც მდედრობითი მხარისთვის პრიორიტეტი არ არის – ეს კანონით იყო უზრუნველყოფილი.
ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ბოლო სხდომაზე, როდესაც ოფიციალურ დოკუმენტაციაში სიტყვა „გენდერის“ ჩანაცვლების საკითხი განიხილეს, ოპოზიციონერმა დეპუტატმა კოლეგებს „გენდერული კვოტების“ შესახებ ჰკითხა, კერძოდ, გამოყენებული იქნებოდა თუ არა ისინი 2025 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში. ეს მიუთითებს, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის ყველა წარმომადგენელმა არ იცის მათი გაუქმების შესახებ, თუმცა კვოტებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ქალთა პოლიტიკაში მონაწილეობის უზრუნველყოფაში როგორც მუნიციპალურ, ასევე სახელმწიფო დონეზე.
საქართველოში პოლიტიკა ტრადიციულად მამაკაცურ სფეროდ აღიქმებოდა. თუმცა, ბოლო წლებში, გენდერული კვოტების წყალობით, ქალებმა შეძლეს წარმომადგენლობის მოპოვება ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში, რომლებიც ადრე თითქმის მთლიანად მამაკაცებით იყო დაკომპლექტებული.
თუმცა, შესაძლოა, სიტუაცია შეიცვალოს ადგილობრივი თვითმმართველობის მომავალ არჩევნებში. გენდერული კვოტების გაუქმების შემდეგ, გაურკვეველი რჩება, თუ როგორ ჩამოყალიბდება კანდიდატთა პროპორციული და მაჟორიტარული სიები. არსებობს შეშფოთება, რომ საკანონმდებლო მხარდაჭერის მექანიზმების გარეშე, ქალთა მონაწილეობა პოლიტიკაში შესაძლოა კვლავ შემცირდეს.
გასულ წელს, ოპოზიციური პარტია „გირჩის“ ინიციატივით, საქართველოს პარლამენტმა 85 ხმით „მომხრე“ და 22 „წინააღმდეგი“ მიიღო საარჩევნო კოდექსში ცვლილებები. ცვლილებების თანახმად, პოლიტიკური პარტიები გათავისუფლდნენ საარჩევნო სიების ფორმირებისას გენდერული კვოტების დაცვის ვალდებულებისგან. აქამდე მოქმედი ნორმა ითვალისწინებდა, რომ პარტიულ სიაში ყოველი მესამე ადგილი ქალს უნდა გამოეყო.
ცვლილების მიღებას წინ უძღოდა შეთანხმება მმართველ პარტია „ქართულ ოცნებასა“ და ოპოზიციურ საპარლამენტო პარტია „გირჩს“ შორის. შეთანხმების ფარგლებში, „ქართულმა ოცნებამ“ მხარი დაუჭირა „გირჩის“ ინიციატივას გენდერული კვოტების გაუქმების შესახებ, ხოლო „გირჩმა“ პირობა დადო, რომ მხარს დაუჭერდა „ქართული ოცნების“ მიერ ცენტრალური საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის პოსტზე შემოთავაზებულ კანდიდატს.
უფრო ადრე, 2018 წელს, პარლამენტმა უარყო გენდერული კვოტების შემოღების შესახებ კანონპროექტი. თუმცა, 2020 წელს საარჩევნო კანონმდებლობაში ცვლილებები შევიდა, რომლის მიხედვითაც პარტიულ სიებში ქალებისთვის 25%-იანი კვოტა დადგინდა. 2023 წლის თებერვალში საქართველოს პარლამენტმა სავალდებულო გენდერული კვოტები 2032 წლამდე გააგრძელა. ასევე დაზუსტდა, რომ საპარლამენტო არჩევნებში, 2024 წლის 26 ოქტომბრიდან 2028 წლამდე, სიაში ოთხკანდიდატთა თითოეულ ჯგუფში უნდა იყოს მინიმუმ ერთი ქალი (კაცის ნაცვლად).
2018 წელს ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის საკრებულოში პირველად აირჩიეს ქალი — მხოლოდ ორი, თუმცა ესეც საკმარისი აღმოჩნდა სიტუაციის შესაცვლელად. სიტუაცია კიდევ უფრო შეიცვალა 2021 წელს: შემდეგ შვიდი ქალი გახდა ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს დეპუტატი.
ადგილობრივ პოლიტიკაში ქალთა მონაწილეობისთვის გენდერული კვოტების მნიშვნელობის გასაგებად, მოდით განვიხილოთ რამდენიმე ციფრი. ჯავახეთში 2021 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში პარტიული სიებით სულ 493 კანდიდატი მონაწილეობდა, რომელთაგან 223 ქალი იყო. მაჟორიტარული სიებით არჩევნებში 53 კანდიდატი მონაწილეობდა, რომელთაგან მხოლოდ 7 იყო ქალი. ასევე, ახალქალაქსა და ნინოწმინდაში მერის არჩევნებში 6 კანდიდატი მონაწილეობდა, რომელთაგან მხოლოდ ერთი იყო ქალი.
2021 წლის არჩევნები იყო პირველი ადგილობრივი არჩევნები, რომელშიც შემოიღეს კვოტა- სიაში ყოველი მესამე კანდიდატი საპირისპირო სქესის უნდა ყოფილიყო. ადრე პარტიები ხშირად ქალი კანდიდატებს სიის ბოლოს ათავსებდნენ, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებდა მათი არჩევის შანსებს. ზოგიერთი პოლიტიკური პარტია უპირატესობას ანიჭებდა ქალების საერთოდ არ შეყვანას სიაში, ან არჩევნების შემდეგ საკუთარი კანდიდატურების მოხსნას. თუმცა, 2021 წელს ცვლილებები ამ მიმართულებითაც განხორციელდა- თუ ქალი მოხსნიდა კანდიდატურას, ის უნდა ჩანაცვლებულიყო იმავე სქესის კანდიდატით – ანუ სიის მიხედვით შემდეგი ქალით.
კიდევ ერთი დეტალი, რომელიც აღსანიშნავია: 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებში, „გირჩის“ პარტიამ არჩევნების შემდეგ სრულად ამოიღო ყველა ქალი თავისი სიიდან. სინამდვილეში, მათ შემცვლელი არავინ იყო – მხოლოდ მამაკაცები. ეს გახდა დადგენილი ნორმის გვერდის ავლის გზა. ამის განმეორების თავიდან ასაცილებლად, 2021 წელს კანონში შევიდა გარდამავალი დებულება- თუ პარტია თავისი სიიდან ყველა ქალს ამოიღებს, ის სრულად გაუქმდება რეგისტრაციიდან.
თუმცა, გასულ წელს ოპოზიციურმა პარტიამ „გირჩიმ“ ამ მხრივ ცვლილებების განხორციელება მოითხოვა და მმართველი პარტიის მხარდაჭერით გენდერული კვოტების გაუქმება მოახერხა. ამიტომ, გაურკვეველი რჩება, როგორი იქნება ადგილობრივი თვითმმართველობა და მიიღებენ თუ არა ქალები მონაწილეობას არჩევნებში.
