ამჟამად ჯავახეთში ქორწინების ყველაზე აქტიური სეზონია, ყველგან ადამიანები ემზადებიან და განიხილავენ ნიშნობისა და ქორწილების საკითხებს. აქ ქორწილების სპეციალური „სეზონი“ არსებობს, რომელიც ადგილობრივების თქმით, იწყება „ხოპანჩების“ დაბრუნებით და გრძელდება გაზაფხულამდე. ჩვენთან ქორწილის ტრადიციებიდან ზოგი დავიწყდა, ზოგი კი შემორჩა და შენარჩუნებულია, თუმცა ზოგიერთი მათგანი გარკვეულ ცვლილებებსაც დაექვემდებარა.
ჯავახეთი არის ადგილი, სადაც ერთმანეთს ერწყმის ტრადიციული, ეროვნული, ადგილობრივი და რა თქმა უნდა, თანამედროვე ქორწილის ტრადიციები. აქ ყოველთვის დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ ახალი ოჯახის შექმნას. მართალია, ჯავახეთში ქორწილები აღარ გრძელდება შვიდი დღე და შვიდი ღამე, თუმცა, მაინც შენარჩუნებულია სომხური სული.
რამოდენიმე ათწლეულების წინ, ქორწილების დროს მთავარი აქცენტი მხოლოდ დარბაზში მხიარულებაზე და გართობაზე კეთდებოდა, თუმცა დღეს, ამას პარალელურად, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ეკლესიაში ქორწინების რიტუალს, ფოტოგრაფიას (სპეციალურ სივრცეში გადაღებას), ქორწილის დეკორაციებს, გადაღებებს და ქორწინების სამართლებრივ დარეგისტრირებას.
თანამედროვე „ტრადიციების“ შემოსვლამ ჯავახეთში არა მხოლოდ ახალგაზრდებს მისცა შესაძლებლობა, ქორწილი ახალი ტენდენციების შესაბამისად მოეწყოთ, არამედ ბევრი ადამიანისათვის შეიქმნა საშუალება, რომ დაკავდნენ საყვარელი საქმით და გამოიმუშავონ თანხა. შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქორწილების ცერემონიების განახლება ჯავახეთში ადგილობრივი შრომის ბაზრის გაფართოების მიზეზი გახდა. ადამიანები, რომლებიც სწავლობენ ან უკვე შეისწავლეს ფლორისტობა, სტილისტობა, ვიზაჟისტობა, ფოტოგრაფია, ვიდეოგადაღება, კონდიტერობა და სხვა პროფესიონალური უნარები, ამ რეგიონში უმუშევრად არ დარჩებიან.
1980-90-იან წლებში, როცა ამდენი მანქანა და დეკორაცია არ არსებობდა, ყველაფერი სრულიად სხვაგვარად იყო. კარინე ტოროსიანი ყვება თავისი ნათესავი ქალის ქორწილის შესახებ, რომელიც 80-იან წლებში გაიმართა.
მახსოვს ჩემი ნათესავის ქორწილი, ძალიან ცივი ამინდი და ქარბუქი იყო. ყველანი ხუმრობდნენ: „პატარძალმა ალბათ ტაფის შიგნით ბევრი ხეხა, ამიტომაც ასე თოვს“. ქორწილი სამი დღე გაგრძელდა. პირველი ორი დღე თავად ქორწილი იმართებოდა, ხოლო მესამე დღეს „ხნამი“ (ჯავახეთში ასეთი ტრადიციაა: ქორწილის მეორე დღეს სიძის ოჯახი პატიჟობს პატარძლის ოჯახისა და ახლო ნათესავებს საკუთარ სახლში). ქორწილი მეზობლის სახლში გაიმართა, რადგან ის ახალი აშენებული და ცარიელი იყო. ქორწილის პირველ დღეს სიძე, თავისი ნათესავები, მეგობრები და ნათლია, ტრადიციული სომხური მუსიკის თანხლებით და მამლით ხელში, პატარძლის წასაყვანად მივიდნენ. პატარძლის სახლში მშობლების კურთხევის მიღების შემდეგ, ახალგაზრდა ბიჭმა საქათმიდან ქათამი მოიპარა, შემდეგ კი ცეკვით დაიწყეს პატარძლის მზითევის შეგროვება და ყველა ერთად გაემართა გზას. აღსანიშნავია, რომ პატარძალი მამის სახლიდან სხვაგვარად წაიყვანეს, რათა “დაკარგულიყო” და უკან ვეღარ დაბრუნებულიყო. შორი გზა გაიარეს, გზად ახლო ნათესავების და მეგობრების მიერ გაშლილი მაგიდები გაიარეს, სახლში კი საქმროს დედა ელოდა, რომელიც ხილითა და თხილით მორთული ლანგრით მიესალმა პატარძალს. ქორწილის დროს საქმროს მკლავზე ლენტები გაუკეთეს“, – იხსენებს ის.
კარინე ყვება და აჯამებს იმ დროის ქორწილის ტრადიციებს: „იმ დროს, როგორც პატარძალს, ასევე სიძეს ქორწილის სამოსს ახალგაზრდები აცმევდნენ. ყველაფერი თან ახლდა ტრადიციული სიმღერებითა და ცეკვებით. ქორწილამდე ერთი დღით ადრეაც იკრიბებოდნენ და ზეიმობდნენ. იმ დღეს კლავდნენ ქორწილისთვის გამზადებულ საქონელს.იყო კიდევ ერთი საინტერესო ტრადიცია, რომელიც დღესაც არსებობს ბევრ სოფელში. თუ სიძე სხვა სოფლიდან იყო, ქორწილის დღეს სოფლის ახალგაზრდები კეტავდნენ სოფლის დატოვების გზას და მის გასახსნელად ითხოვდნენ ბატკანსა და სასმელს“.
იმ დღეს ქორწილისთვის პირუტყვს კლავდნენ. იყო კიდევ ერთი საინტერესო ტრადიცია, რომელიც ჯერ კიდევ ბევრ სოფელში არსებობს. თუ საქმრო სხვა სოფლიდან იყო, მაშინ ქორწილში სოფლის ახალგაზრდები სოფლიდან მიმავალ გზას კეტავდნენ და მის გასახსნელად ცხვრის ხორცსა და სასმელს ითხოვდნენ“.
„მართალია, იმ დროს არც ტორტები, არც დეკორაციები და არც პატარძლის კაბების დიდი არჩევანი არ არსებობდა, მაგრამ ყველაფერს მაინც თავისი გემო და ხიბლი ჰქონდა,“ – ასე ამთავრებს თავის ისტორიას კარინე თოროსიანი.
თუ 40-45 წლის წინანდელ ქორწილებს გადავხედავთ, ვნახავთ, რომ ქორწილის ძირითადი ელემენტები დღემდე შენარჩუნებულია, თუმცა ისინი შეიცვალა და უფრო მოერგო 21-ე საუკუნის რეალობას. დღეს აღარ გვხვდება არც მამლები და ქათმები, არც ნათესავების მიერ ქუჩის შუაგულში გაშლილი სუფრები, არც სიძის მკლავზე გადაკრული ლენტები და სხვა მსგავსი ტრადიციები.
დღეს ქორწილების დროს დიდი ყურადღება ექცევა მანქანების მოწყობას, ეგრეთ წოდებულ „მაყარს“, სხვადასხვა მორთულობას, ჯვრისწერას, მაღალ და ორიგინალურ მორთულ ტორტს, სხვადასხვა საქორწინო ეფექტებს და ა.შ.
ტრადიციული სომხური საქორწინო ჯაჭვი იწყება მაჭანკლებით კონიაკითა და ტკბილეულით და მთავრდება მხიარული ქორწილით. ქორწილებს თან ახლავს სომხური კერძები, სასმელები, მუსიკა და ა.შ. ჯავახეთში ეს პერიოდი ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელია.
ფენია თოროსიან
