რა როლი ითამაშა ევროკავშირის დაფინანსებამ საქართველოში სოფლის მეურნეობის განვითარებაში, რა დახმარება მიიღო ჯავახეთმა სოფლის მეურნეობის განვითარებისთვის ENPARD-ის სხვადასხვა ფაზებიდან სოფლის მეურნეობის პროგრამების ფარგლებში – Jnews-მა შეეცადა ამის შესახებ ინფორმაციის შეგროვება და ექსპერტების კომენტარების მიღება.
2014 წლის ივნისში „ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ასოცირების შეთანხმების“ ხელმოწერის შემდეგ, ევროკავშირმა სხვადასხვა სფეროებში რეფორმების გატარებისთვის სახსრების გამოყოფა დაიწყო. ერთ-ერთი სფერო, რომელიც საჭიროებდა რეფორმას, იყო სოფლის მეურნეობა. ევროკავშირის დაფინანსებით საქართველოში ამოქმედდა ENPARD პროგრამა – „საქართველოში ევროპის სამეზობლოსა და სოფლის თემების სოფლის მეურნეობის განვითარების პროგრამა“, რომელიც ოთხ ეტაპად განხორციელდა.
ENPARD 1 – აღნიშნული პროგრამით იქნებოდა კოოპერატივები. ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში 29 კოოპერატივი დარეგისტრირდა. აღნიშნული პროგრამის პირველ ეტაპზე ახალქალაქიდან ორმა კოოპერატივმა მიიღო გრანტი. სოფელ ხულგუმოდან „ხულგუმო-2010“-მა 36 000 ლარის ოდენობით გრანტი მიიღო და ამ სახსრებით ტრაქტორები შეიძინა. მეორე კოოპერატივიი სოფელ კიროვაკანიდან — „ხუთი ვარსკვლავი-2010“ — 40 000 ლარის ოდენობით მიიღო გრანტი, ამ სახსრებით კოოპერატივის წევრებმა სათესლე კარტოფილი შეიძინეს.
ENPAR-ის პირველი ფაზის მეორე ეტაპზე ყველა კოოპერატივს, ვინც მიმართა, სახელმწიფომ მოტობლოკები გამოუყო. მოტობლოკები 3900 ლარი ღირდა, მაგრამ კოოპერატივები ღირებულების მხოლოდ 23%-ს იხდიდნენ. იმ დროს (2015 წელი) ახალქალაქის მუნიციპალიტეტს 25 მოტობლოკი გამოეყო.
ENPARD 2 –აღნიშნული პროგრამით 2019 წელს სოფლის საზოგადოების განვითარებისთვის შეიქმნა LAG-ი (ადგილობრივი განვითარების ჯგუფი), მათ შორის ახალქალაქშიც. ENPARD2-ს საქართველოში საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტთან (GIPA) არსებული სოფლის მეურნეობის განვითარების დეპარტამენტი Mercy Corps-თან, Elva-სა და West Cork-თან პარტნიორობით ატარებდა. აღნიშნული პროგრამით ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში 43 პროექტი დაფინანსდა, მათ შორის სასოფლო-სამეურნეო. პროგრამა 2020 წლის აპრილამდე გაგრძელდა, პროექტის ბიუჯეტი 2 444 444 ევროს შეადგენდა.
ENPARD 3 – აღნიშნული პროგრამის მესამე ფაზის ფარგლებში FAO-სა და UNDP-ის დახმარებით სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკას გამოყოფდნენ და ბიზნეს და სოციალურ პროგრამებს აფინანსებდნენ. ფაზა 2019 წლიდან 2022 წალმდე გაგრძელდა.
ევროკავშირმა და გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციამ (FAO), ENPARD-3 პროგრამის ფარგლებში, სამი წლის განმავლობაში ახალქალაქისა და ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტებში 785 431 ლარის ღირებულების 56 პროექტი დააფინანსეს. პროგრამა 40%-ით აფინანსებდა სასოფლო-სამეურნეო პროექტებს, ხოლო 60% ფერმერის თვითდაფინანსება იყო. ამ პროექტის ფარგლებში ახალქალაქსა და ნინოწმინდაში 47 ტრაქტორი და 66 დანამატი შეიძინეს: კულტივატორები, სათიბები, მისაბმელი, საკვების მიქსერები და ა.შ.
ENPARD-3 პროგრამა 2022 წლის ბოლოს დასრულდა, ხოლო ENPARD-4 პროგრამა 2023 წელს დაიწყო.
ENPARD 4 განხორციელების პროცესშია, სამწლიანი პროექტის (2023-2025) მთავარი დონორი ევროკავშირია (2,398,720.69 აშშ დოლარი / 2,250,000.00 ევრო). ესტონეთი (42,643.92 აშშ დოლარი/40,000 ევრო) და გაეროს განვითარების პროგრამა (149,786.78 აშშ დოლარი /140,500 ევრო) ასევე მონაწილეობენ პროექტის დაფინანსებაში. ჯავახეთში
ENPARD 4 პროგრამა არ ხორციელდება.
ENPARD3-ის პროგრამების რეგიონული კოორდინატორი ახალქალაქის ბიზნეს ცენტრის დირექტორი მახარე მაცუკატოვი იყო. მისი თქმით, 20 წლის განმავლობაში (2006 წლიდან) ბევრი რამ შეიცვალა როგორც ფერმერებთან, ასევე არასამთავრობო სექტორში. ევროკავშირი საქართველოსა და ჯავახეთში სოფლის მეურნეობის ევროპულ სტანდარტებთან გადასვლაში დაეხმარა.
„საბჭოთა დროს კარტოფილს ნაკლებად თესავდნენ, და ფერმერები მას ევროპული სტანდარტებით ვერ ამუშავებდნენ. ვერ იყენებდნენ ევროპულ ტექნოლოგიას. მათ ევროკავშირს სოფლის მეურნეობის ხელახალი აღჭურვა სთხოვეს და იქიდან დაიწყეს ტექნიკისთვის თანხის გამოყოფა. ევროკავშირი გარკვეულწილად დაეხმარა აღჭურვაში. ევროკავშირის პროგრამის ფარგლებში მათ არა მხოლოდ სოფლის მეურნეობა აღჭურვეს, არამედ ფერმერები მოამზადეს. ნამდვილად იგრძნობა განსხვავებას 20 წლის წინანდელსა და ახლანდელს შორის. მათ მოამზადეს, გადააკეთეს, შემოიღეს სტანდარტები არა მხოლოდ კარტოფილის მეურნეობაში, არამედ დანერგეს HACCP სტანდარტები ნედლი რძის გადამამუშავებელ ქარხნებში, მეფრინველეობის მრეწველობაში და ხორცის მაღაზიებში/ხორცის მრეწველობის საწარმოებში“, – თქვა მახარე მაცუკატოვმა.
